Οι επιπτώσεις του "πανικού" στην οικονομία της Ουκρανίας

 

του Nikolay Storozhenko

Ο Ζελένσκι - και μαζί του οι Ηνωμένες Πολιτείες - το τερμάτισαν. Οι συνεχείς ισχυρισμοί για «ρωσική εισβολή» έχουν φέρει την Ουκρανία στο χείλος της οικονομικής κατάρρευσης. Επιπλέον, ένα από τα μυστήρια των τελευταίων ημερών επιλύθηκε: ποιος είναι ο λόγος που το Κίεβο επιμένει ότι «δεν υπάρχει κίνδυνος εισβολής», ενώ η Ουάσιγκτον συνεχίζει να υποστηρίζει ότι «η Ρωσία είναι έτοιμη να επιτεθεί». Το πρόβλημα είναι οικονομικό.

Στις 28 Ιανουαρίου, το γραφείο του Ζελένσκι ανακοίνωσε μια διαδικτυακή συνάντηση του Προέδρου της Ουκρανίας με εκπροσώπους ξένων μέσων ενημέρωσης. Το θέμα δεν διευκρινίστηκε, αν και δεν χρειαζόταν: εξαρχής ήταν σαφές ότι επρόκειτο να μιλήσουν για την απειλή της «εισβολής».

Ο Ζελένσκι δεν απογοήτευσε. Έγιναν πολλές ηχηρές δηλώσεις. Αλλά το κυριότερο είναι ότι, όπως αποδείχθηκε, ο πανικός στον οποίο επιδίδεται η Ουκρανία τους τελευταίους τρεις μήνες δεν χρειάζεται. Επιπλέον, εξαιτίας αυτού, η Ουκρανία μπορεί να καταστρέψει την οικονομία της.

«Μετά την έναρξη άλλων πηγών πληροφοριών, 12,5 δισεκατομμύρια δολ. αποσύρθηκαν από την Ουκρανία. Το κράτος μας δεν μπορεί να ανταπεξέλθει μόνο του σε τέτοιες προκλήσεις. Από τα κρατικά αποθέματα σταθεροποιούμε το εθνικό μας νόμισμα, επομένως στοιχίζει ακριβά στην Ουκρανία αυτή η ελαφρώς μη ισορροπημένη πολιτική πληροφόρησης», είπε ο Ζελένσκι. Με τον όρο «μη ισορροπημένη πολιτική πληροφόρησης» εννοούσε τις συνεχείς δηλώσεις για «ρωσική εισβολή». Άραγε οι γονείς του διάβασαν στον μικρό Βόβα [υποκοριστικό του  Βλαδίμηρου, που είναι το όνομα του Ζελένσκι] την ιστορία με τον βοσκό που φώναζε: «λύκοι, λύκοι!»;

Ποιος πυροδότησε τον πανικό

Ας ρίξουμε μια γρήγορη ματιά στο πώς εξελίχθηκε όλο αυτό. Σταδιακά.

Στα τέλη Οκτωβρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες, πρώτα από τα μέσα ενημέρωσης και στη συνέχεια μέσω αξιωματούχων (συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν), άρχισαν να κλείνουν επίμονα το μάτι στην Ουκρανία και να προειδοποιούν για «επικείμενη ρωσική επίθεση». Το Κίεβο αρχικά το αρνήθηκε: «Στις αρχές Νοεμβρίου, ούτε το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας, ούτε η Κρατική Υπηρεσία Συνόρων, ούτε η ίδια Διεύθυνση Πληροφοριών του Υπουργείου Άμυνας κατέγραψαν οποιαδήποτε 'συγκέντρωση ρωσικών στρατευμάτων'» και δεν υποπτεύονταν καν σχέδια για μια επίθεση, αποκαλώντας τα όλα παραπληροφόρηση. Και στις 7 Νοεμβρίου, ο γραμματέας Τύπου του Ζελένσκι δεν μπορούσε καν να σχολιάσει τη δήλωση του Μπλίνκεν για την επικείμενη επίθεση: «Το ερώτημα παραμένει: γιατί τα αμερικανικά ΜΜΕ διαδίδουν τέτοιες πληροφορίες, είναι αλήθεια; Αλλά το γραφείο του προέδρου δεν έχει προς το παρόν επιβεβαιωτικές πληροφορίες».

Ωστόσο, μετά από μερικές μέρες, στο Κίεβο κατάλαβαν τον υπαινιγμό και, μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Μεγάλη Βρετανία, βύθισαν τους Ουκρανούς σε πανικό- αυτόν που δεν χρειάζεται σήμερα ο Ζελένσκι: «Ας έλθουν οι δημοσιογράφοι στο Κίεβο. να δουν μήπως έχουμε τανκς που κυκλοφορούν στους δρόμους... Αν δεν είσαι στην Ουκρανία, δημιουργείται αυτή η εντύπωση... Δεν είναι έτσι, δεν χρειαζόμαστε αυτόν τον πανικό», είπε σε ξένους δημοσιογράφους.

Μια στιγμή, όμως. Τότε τι έκανε η ουκρανική κυβέρνηση τους τελευταίους τρεις μήνες; Δεν υπάρχουν οπλικά συστήματα στους δρόμους; Εδώ είναι στρατιωτικά οχήματα, στην Οδησσό, στις 19 Ιανουαρίου [https://od.vgorode.ua/news/sobytyia/a1194242-po-odesse-proshlas-voennaja-tekhnika-video], εδώ είναι μεταφορά εξοπλισμού στο Ντονμπας, στη γραμμή αντιπαράθεσης [https://www.gazeta.ru/army/2021/12/01/14267797.shtml]. Εδώ είναι 90 τόνοι στρατιωτικού φορτίου από τις Ηνωμένες Πολιτείες [https://www.dw.com/ru/ssha-dostavili-partiju-voennoj-pomoshhi-ukraine/a-60523508] και ένα νομοσχέδιο στη Γερουσία των ΗΠΑ για την προμήθεια όπλων στην Ουκρανία. Εδώ είναι εκτοξευτές αντιαρματικών πυραύλων NLAW από το Ηνωμένο Βασίλειο [https://nv.ua/ukraine/events/protivotankovye-granatomety-nlaw-kotorye-poluchila-ukraina-ot-britanii-na-chto-oni-sposobny-50212039.html].

Επιπλέον, η Ουκρανία κατάφερε πρόσφατα να λάβει μια απόφαση για τον εξοπλισμό του στρατού με βαρέα όπλα και της εθνικής αυτοάμυνας με συμβατικά. Κατάφερε να τρομάξει τον πληθυσμό καλώντας γυναίκες στην στρατιωτική εκπαίδευση. Και όλα αυτά με φόντο τις καθημερινές φήμες για την εισβολή, που διαχέονται σε όλη την ιεραρχία της εξουσίας. Την μία ο διοικητής της Επιχείρησης Κοινών Δυνάμεων (JFO), Αντιστράτηγος Alexander Pavlyuk, θα απαριθμήσει τις περιοχές που απειλούνται με κατάληψη, την άλλη ο ίδιος ο Ζελένσκι μιλά για την απειλή κατάληψης του Χαρκόβου.

Η γρίβνα καταρρέει

Αυτό δεν θα μπορούσε να επηρεάσει την οικονομία της Ουκρανίας; Το ερώτημα είναι ρητορικό.

Τον Νοέμβριο του 2021, το ουκρανικό νόμισμα ήταν ισχυρότερο από οποιαδήποτε άλλη στιγμή από την έναρξη της πανδημίας COVID-19 (11 Νοεμβρίου – 26,06 UAH ανά δολάριο). Ήταν μια μακροπρόθεσμη τάση που κράτησε από τα τέλη Απριλίου: κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η γρίβνα ενισχύθηκε έναντι του δολαρίου κατά σχεδόν 7,7% (με άλλα λόγια, το δολάριο που κόστιζε 28 γρίβνα έγινε 26). Οι κύριοι λόγοι για αυτό είναι το άλμα στα κέρδη από τις εξαγωγές (68,24 δισεκατομμύρια δολάρια, +19 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2020), καθώς και ένα άλλο ρεκόρ εμβασμάτων από τους Ουκρανούς μετανάστες στο εξωτερικό (πάνω από 15 δισεκατομμύρια δολάρια, +3 δισεκατομμύρια έως το 2020). Ωστόσο, ήδη από τα μέσα Νοεμβρίου, η γρίβνα άρχισε να υποτιμάται και στα μέσα Ιανουαρίου επέστρεψε στα επίπεδα του Απριλίου 2021. Μετά απ' αυτό, συνέχισε να πέφτει (28 Ιανουαρίου - 28,99 UAH / USD).

Βεβαίως, ο λόγος της πτώσης της αξίας του νομίσματος δεν είναι μόνο ο πανικός. Υπάρχουν και οι εποχικοί παράγοντες: οι εισαγωγείς αγοράζουν ξένο νόμισμα για νέα συμβόλαια, οι ξένοι επενδυτές κατοχυρώνουν τα κέρδη τους από τα κρατικά ομόλογα και τα αποσύρουν στο εξωτερικό, οι εταιρείες ενέργειας χρειάζονται δολάρια για να αγοράσουν άνθρακα και φυσικό αέριο.

Όμως, τους τελευταίους μήνες, η γρίβνα δέχτηκε διπλό χτύπημα: ο δανεισμός σταμάτησε και η ζήτηση για το νόμισμα έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Η Εθνική Τράπεζα (NBU) έπρεπε να απορροφήσει αυτά τα χτυπήματα: τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο εισήλθε στη διατραπεζική αγορά με παρεμβάσεις ύψους σχεδόν 1.030 εκατ. δολαρίων (τον Ιανουάριο-Οκτώβριο 2021 συνολικά 248 εκατ. δολάρια). Και ήδη τον Ιανουάριο με 1511 εκατομμύρια δολάρια (1-28 Ιανουαρίου). Αν όμως τον Νοέμβριο οι παρεμβάσεις ισορροπήθηκαν με την επαναγορά 1.178 εκατομμυρίων δολαρίων, τότε τον Δεκέμβριο η NBU αγόρασε μόνο 84 εκατομμύρια δολάρια και τον Ιανουάριο του 2022 - 20 εκατομμύρια δολάρια.

Στα τέλη Δεκεμβρίου, το Υπουργείο Οικονομικών της Ουκρανίας αντέδρασε στην έναρξη της πτώσης του εθνικού νομίσματος και στην εκροή πιστωτικών κεφαλαίων αυξάνοντας τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων. Η Ουκρανία έχει δανειστεί ακριβά στο παρελθόν, αλλά εδώ τα επιτόκια αυξήθηκαν στο 10,5% για τα τρίμηνα ομόλογα, στο 10,8% για τα εξαμηνιαία και στο 12,78% για τα διετή. Ωστόσο, μετά τις γιορτές, οι αποδόσεις εκτινάχθηκαν κατακόρυφα και κυρίως στους βραχυπρόθεσμους τίτλους.

«Οι ξένοι έχουν μειώσει τα κρατικά ομόλογα κατά 8 δισεκατομμύρια UAH από την αρχή του έτους. Και βρισκόμαστε πλέον περίπου στο επίπεδο των αρχών της περασμένης χρονιάς. Τα ομόλογά μας που ανήκουν σε μη κατοίκους Ουκρανίας κορυφώθηκαν τον Ιούνιο σε 110 δισεκατομμύρια UAH. Τώρα έχουμε 84 δισεκατομμύρια UAH», δήλωσε ο Alexei Lupin, διευθυντής του Τμήματος Ανοικτών Αγορών της NBU. Επίσης, η NBU αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι η Ουκρανία έχασε προσωρινά την πρόσβαση σε εξωτερικές αγορές κεφαλαίων. Η NBU αύξησε το προεξοφλητικό επιτόκιο από 9 σε 10%. Σύμφωνα με φήμες, ο επικεφαλής της NBU, Kirill Shevchenko, το έκανε αυτό χωρίς τη συγκατάθεση του Ζελένσκι, προκαλώντας την μεγάλη δυσαρέσκεια του τελευταίου.

Ο Yury Grinenko, επικεφαλής της ταμειακής διαχείρισης της Credit Dnepr Bank, προβλέπει ότι οι ξένοι επενδυτές μπορεί να αποσύρουν άλλα 1-1,5 δισεκατομμύρια δολάρια και η περίοδος μείωσης της ζήτησης για τα ουκρανικά χρεόγραφα να διαρκέσει έως και έξι μήνες. Προφανώς, από εκεί προέρχονται τα 4-5 δισεκατομμύρια δολάρια που χρειάζεται η Ουκρανία, σύμφωνα με τον Ζελένσκι: οι ξένοι απέσυραν 1 δισεκατομμύριο δολάρια, θα αποσυρθούν άλλα 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια, συν οι παρεμβάσεις της NBU.

Κρύο ντους

Φαίνεται ότι ήταν η ενημέρωση της NBU στις 20 Ιανουαρίου (αύξηση του προεξοφλητικού επιτοκίου, αναγνώριση της απώλειας πρόσβασης στη χρηματοδότηση) που αναστάτωσε τις ουκρανικές αρχές. Ήδη στις 24 Ιανουαρίου, σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας, ο Γραμματέας του, Αλεξέι Ντανίλοφ επανέλαβε ότι δεν υπήρχε απειλή επίθεσης και ο γραμματέας Τύπου του Ζελένσκι άρχισε να εξηγεί ότι τα λόγια του προέδρου για την κατάληψη του Χάρκοβου παρεξηγήθηκαν.

Τελικά, στις 27 Ιανουαρίου συνέβη μια εντελώς μυστηριώδης ιστορία. Ο Ζελένσκι και ο Μπάιντεν είχαν τηλεφωνική συνομιλία εκείνη την ημέρα. Και, σύμφωνα με το CNN, δεν συμφώνησαν στην αξιολόγηση της ρωσικής απειλής: φέρεται ότι ο Ζελένσκι μάλωσε με τον Μπάιντεν, ο οποίος απείλησε τον Ουκρανό πρόεδρο ότι «λεηλατούσε το Κίεβο». Αργότερα, το Κίεβο και η Ουάσιγκτον αρνήθηκαν αυτήν την ερμηνεία και το CNN αφαίρεσε την είδηση.

Ωστόσο, ακούμε τον απόηχο αυτής της ιστορίας στη συνομιλία του Ζελένσκι με τον ξένο Τύπο. Ο Ζελένσκι μιλά για την ανάγκη οικονομικής στήριξης για την Ουκρανία (το συζήτησε με τον Μπάιντεν), μιλά για την απειλή του πανικού για την ουκρανική οικονομία.

Ο λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό να καθησυχαστούν γρήγορα οι κάτοχοι του ουκρανικού χρέους εξηγείται επίσης από τον οικονομολόγο Oleg Pendzin: «Υπ' αυτές τις συνθήκες, οι δυτικοί πιστωτές δεν θα δώσουν δάνεια στην Ουκρανία με ευνοϊκά επιτόκια. Ως εκ τούτου, είναι εξαιρετικά σημαντικό για την Ουκρανία να αποκτήσει ένα νέο πρόγραμμα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Αυτό θα είναι ένα τεστ για τους ξένους κερδοσκόπους: αν υπάρξει πρόγραμμα με το ΔΝΤ, ίσως αρχίσουν να επενδύουν λίγο στην Ουκρανία με φθηνό τόκο. Αλλά το τρέχον εκτεταμένο πρόγραμμα με το ΔΝΤ τελειώνει τον Ιούνιο του 2022», προφανώς, αυτό ακριβώς συζήτησε ο Ζελένσκι με τον Μπάιντεν. Εάν το ΔΝΤ δεν ενεργήσει ως τέτοιος εγγυητής, τότε, σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα, αυξάνεται ο κίνδυνος χρεοκοπίας για την Ουκρανία.

Η συγκυρία των παγκόσμιων αγορών ενισχύει επιπλέον αυτόν τον κίνδυνο. Η Ουκρανία ξοδεύει περισσότερο νόμισμα για την αγορά ενέργειας. Ενώ οι κυριότεροι τομείς των εξαγωγών της (σιδηρομεταλλεύματα, ορυκτές πρώτες ύλες) φέρνουν όλο και λιγότερα έσοδα. Και το μόνο ερώτημα τώρα είναι εάν η Ουκρανία θα μπορέσει να εμποδίσει την εκροή ξένου νομίσματος και να αυξήσει την εισροή.

Εναλλακτικά, η Ουκρανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδέχεται να συνεχίσουν να σκορπίζουν τον πανικό. Αλλά τότε οι ΗΠΑ θα πρέπει να αναλάβουν την περαιτέρω χρηματοδότηση αυτής της απόδοσης.

Ένα σημείο παραμένει ακατανόητο: τι σκέφτονταν στην Ουκρανία όταν ενεπλάκησαν σε αυτή την περιπέτεια να διασπείρουν τον πανικό για την εισβολή; Από την εποχή του Ποροσένκο, το Υπουργείο Οικονομικών της Ουκρανίας χρηματοδοτεί ενεργά το δημόσιο χρέος μέσω της έκδοσης ομολόγων. Πώς θα μπορούσε να οδηγηθεί ο πανικός στο μέγιστο και ταυτόχρονα να περιμένουν ότι οι επενδυτές δεν θα βιαστούν αμέσως να απαλλαχθούν από τα κρατικά ομόλογα;

πηγή: https://vz.ru/world/2022/1/29/1141074.html