Στρέφοντας το βλέμμα
στο πρόσφατο παρελθόν, σ’ αυτήν την μακρά μεταπολιτευτική περίοδο, η οποία
ψυχορραγεί εδώ και έξι-επτά χρόνια, παρατηρούμε δύο βασικές μεταλλάξεις που συνέβησαν στην Ελλάδα.
Η μία αφορούσε στον ανθρωπολογικό τύπο του Έλληνα, ο οποίος μεταμορφώθηκε σχεδόν
ως τον πυρήνα του. Ο γενικά εργατικός, λιτοδίαιτος άνθρωπος, αντικαταστάθηκε
από τον ατομιστή, αμοραλιστή κι άπληστο νεοέλληνα. Ο Έλληνας της μεταπολίτευσης
εμφανίζεται περισσότερο μορφωμένος, πολύ πιο πλούσιος, πολυταξιδεμένος, αλλά, ταυτοχρόνως,
«κενός περιεχόμενου». Κι αυτό γιατί επιδόθηκε στην πρόσληψη δάνειων στοιχείων
εκ δυσμάς, τα οποία ουδέποτε αφομοίωσε, καθώς διαμόρφωσαν μόνον την εξωτερική
του εικόνα, επιβάλλοντας τη βασιλεία του «δήθεν». Για να πετύχει τη μεταπήδησή
του στην νέα εποχή, ο Έλληνας της μεταπολίτευσης «ξεφορτωνόταν» γοργά την
περιττή πραμάτεια της βαριάς παράδοσης, με αντίτιμο το «πινάκιο φακής» μιας
τυφλής προοδευτικότητας. Έτσι, έφτασε στην ώρα της κρίσης να χάσκει τον νέο
άγριο κόσμο που ανατέλλει, περίτρομος, απαράσκευος και άστεγος, κλαυθμηρίζοντας
ως νήπιο για τον παράδεισο που εχάθη δια παντός.
Παράλληλα, με την
εσωτερική, ψυχοπνευματική του αλλαγή, και συνδεόμενη στενά με αυτήν, έλαβε χώρα
και η μετάλλαξη της σχέσης του Έλληνα της μεταπολίτευσης προς την πατρίδα και
το κράτος του.
Μετά το 1974, και ως
αποτέλεσμα της επταετούς δικτατορίας, το πολιτικό και ιδεολογικό εκκρεμές
κινήθηκε γοργά αριστερά. Οι ηττημένοι στο πολιτικό πεδίο κυριάρχησαν σταδιακά
στο ιδεολογικό, και κατέλαβαν όλους σχεδόν τους μηχανισμούς παραγωγής σκέψης. Αυτό
επηρέασε καταλυτικά την πρόσληψη του ιστορικού παρελθόντος, καθώς αμφισβήτησε
την έως τότε παγιωμένη «εθνική αντίληψη» για τη συνέχεια του ελληνισμού.
Παράλληλα, η ιδέα του κράτους ως δομή του έθνους, εκ του έθνους και
προαπαιτούμενο της ελεύθερης ύπαρξης και διαιώνισής του, υπονομεύθηκε από την
επικράτηση της «αντικρατικής» επαναστατικής αντίληψης. Το κράτος εμφανίζεται
πλέον μόνον ως καταπιεστικός μηχανισμός των κυριάρχων τάξεων. Λόγω και των
ιδιαιτέρων συνθηκών, όπως ήταν η παρέμβαση του στρατού στα πολιτικά πράγματα,
θεσμοί απαραίτητοι για την εθνική κυριαρχία και ασφάλεια, συρρικνώθηκαν, και
κυρίως απώλεσαν το απαιτούμενο για την εκτέλεση της αποστολή τους κύρος.