Η μετα-Νιγιάζοφ εποχή του Τουρκμενιστάν

Η εξαιρετική ρευστότητα του μετασοβιετικού χώρου εκδηλώνεται σταθερά στην αβεβαιότητα του προσανατολισμού των κρατών που τον αποτελούν. Ο συνδυασμός της διαδικασίας ένταξης στη φρενήρη οικονομική παγκοσμιοποίηση με την προσαρμογή του πολιτικού συστήματος στις τοπικές ιδιαιτερότητες δημιουργεί εκρηκτικές αντιφάσεις με απροσδόκητες εξελίξεις.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα των παραπάνω αποτελεί η περίπτωση της Τουρκμενίας. Ο αιφνίδιος θάνατος του 66χρονου δικτάτορα Saparmurat Niazov, στις 21 Δεκεμβρίου 2006, πολλαπλασίασε πάραυτα την κινητικότητα στον γεωπολιτικό άξονα Καυκάσου-Κ. Ασίας. Το απομονωμένο και αραιοκατοικημένο αυτό κράτος (περ. 5 εκ. κάτοικοι) με τις νομαδικές παραδόσεις στις ακτές της Κασπίας συνιστά, παρ’ όλα αυτά, έναν σημαντικό παράγοντα στην διαμόρφωση των ευρύτερων γεωπολιτικών συσχετισμών. Το μέγεθος της αξίας του έγκειται στα πολύτιμα κοιτάσματα που διαθέτει σε φυσικό αέριο, καθώς, σύμφωνα τουλάχιστον με τα υπάρχοντα  στοιχεία, καταλαμβάνει παγκοσμίως την τρίτη θέση.

Η περίοδος μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Τουρκμενιστάν το 1991 σφραγίστηκε από δύο καίρια χαρακτηριστικά:

α. Τον ανταγωνισμό ξένων δυνάμεων για τον έλεγχο των εξαγωγών αερίου και πετρελαίου και

β. Το απολυταρχικό καθεστώς του Νιγιάζοφ.

Προτεσταντισμός και εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ

 

Η άτεγκτη έως φανατισμένη ρητορική Αμερικανών πολιτι- κών παραγόντων, πριν και κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ, είναι λογικό να ξενίζουν ακόμη κι όσους διάκεινται φιλικά προς την αμερικανική πολιτική, αλλά και την αμερικανική κουλτούρα στο σύνολό της. Ιδιαίτερα, το «κήρυγμα» του προέδρου Μπους εμφανίζεται πάντοτε διανθισμένο από ιδέες μεσσιανικού χαρακτήρα, ως προς το ρόλο της χώρας του στον εκδημοκρατισμό των εθνών, αλλά και τραχείς μανιχαϊσμούς, που ενίοτε αγγίζουν τα όρια της γελοιότητας.

Μιλώντας για το ιδεολογικό υπόβαθρο που επάνω του εδράζεται η αμερικανική πολιτική υπονοούμε εύλογα αυτό το οποίο διαμορφώνεται από την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας (1776) και το πρώτο Σύνταγμα (1787). Και τα δύο είναι θεμελιωμένα στις αρχές της ελευθερίας και της ισότητας που είχαν αναπτύξει οι Ευρωπαίοι φιλόσοφοι του διαφωτισμού, όπως ο Μοντεσκιέ και ο Λοκ. Σ’ αυτό το πλαίσιο φαίνονται αρκετά αταίριαστα τα στοιχεία του μεσσιανισμού και του μανιχαϊσμού, κυρίαρχα εντούτοις στην ιδεολογική επικάλυψη της παρεμβατικής εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, όμως, τα συγκεκριμένα, σαφώς αντι-διαφωτιστικά, χαρακτηριστικά συγκυριαρχούν την αμερικανική ιδεολογία, και προϋπάρχουν της γένεσης του αμερικανικού κράτους. Οι πηγές τους ανιχνεύονται στις ισχυρές προτεσταντικές καταβολές, πουριτανικού τύπου, των ευρωπαίων μεταναστών που αποίκησαν για αιώνες τη βόρεια Αμερική. Η προτεσταντική αυτή διάσταση συνιστά έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες διαμόρφωσης της στάσης των ΗΠΑ απέναντι στον κόσμο, αλλά και της εικόνας της στο εσωτερικό.