του Dmitriy Bavyrin(3.2.20)
Ακριβώς 190 χρόνια πριν, υπεγράφη το πρωτόκολλο του Λονδίνου, με το οποίο Ρωσία, Βρετανία και Γαλλία
αναγνώρισαν την ανεξαρτησία του νέου κράτους της Ελλάδας. Η επιστροφή της χώρας
των Ελλήνων στον χάρτη της Ευρώπης υπήρξε ένα πολύχρονο όνειρο των μοναρχών της
Ρωσίας, οι οποίοι έβλεπαν τους Έλληνες ως Ορθόδοξους αδελφούς και συμμάχους
στον πόλεμο με τους Τούρκους. Αλλά στο τέλος η ελληνική ανεξαρτησία παραλίγο
να κοστίσει στους Ρομανώφ το ίδιο το στέμμα τους.
Ξεκινώντας από το 1801 και έως
και την πτώση της μοναρχίας, τους Ρώσους αυτοκράτορες τους έλεγαν είτε Αλέξανδρους
είτε Νικόλαους. Αλλά προηγουμένως στη δυναστεία των Ρομανώφ δεν χρησιμοποιούνταν
τέτοια ονόματα και, λαμβάνοντας υπ’ όψιν στην περίπτωσή τους την ευλάβεια προς τις
παραδόσεις, δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν. Την ιδιόμορφη αυτή «επανάσταση»
την ξεκίνησε η Αικατερίνη Β΄, διατάσσοντας να δοθούν στα εγγόνια της ελληνικά
ονόματα -Αλέξανδρος (προς τιμήν του Αλεξάνδρου του Μακεδόνα), Κωνσταντίνος (προς
τιμήν του Μεγάλου Κωνσταντίνου) και Νικόλαος (από τις ελληνικές λέξεις «νίκη» και «λαός»).
Το ζήτημα ήταν ότι η
αυτοκράτειρα είχε ένα φιλόδοξο γεωπολιτικό σχέδιο, που, προϊόντος του χρόνου, τής
έγινε σχεδόν έμμονη ιδέα: η αναγέννηση του Βυζαντίου με την μορφή της Ελληνικής
αυτοκρατορίας -ενός συμμαχικού στη Ρωσία κράτους, με την ίδρυση του οποίου η
Οθωμανική αυτοκρατορία και το Ισλάμ θα εκδιωχθούν από την Ευρώπη.
Η ιδέα αυτή, κοιτώντας την από
τον 21ο αιώνα, μπορεί να θεωρηθεί ως ακραία θρησκευτική μισαλλοδοξία,
αλλά πρέπει να κατανοήσουμε ότι η Οθωμανική αυτοκρατορία δημιουργήθηκε και
επεκτάθηκε επί της ιδέας της μεταστροφής της Ευρώπης και όλου του γνωστού τότε
κόσμου στο Ισλάμ. Ωστόσο, ο πολιτισμικός θρησκευτικός αγώνας ήταν για την Αικατερίνη,
σε μεγάλο βαθμό ένα ιδεολογικό κατασκεύασμα – ο έλεγχος των Στενών του Βοσπόρου
ενδιέφερε την Πετρούπολη σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό.
Η Αικατερίνη έβλεπε ως
μελλοντικό αυτοκράτορα της Ελλάδος τον Κωνσταντίνο – το δεύτερο εγγονό της που
πήρε αυτό το ασυνήθιστο όνομα με αυτόν ακριβώς τον υπολογισμό. Δηλαδή σκόπευε
να παίξει «μακροπρόθεσμα», αλλά ακόμη κι έτσι η πραγματοποίηση του «ελληνικού
σχεδίου» καθυστερούσε πολύ λόγω της έντονης αντίθεσης της Αγγλίας και της Γαλλίας.
Στο Λονδίνο και στο Παρίσι φοβούνταν την ενίσχυση της Ρωσίας και θεωρούσαν την
Υψηλή Πύλη –«τον μεγάλο ασθενή της Ευρώπης»- ως απαραίτητο αντιστάθμισμα στην
Πετρούπολη.
Πραγματική ευκαιρία για την
πραγματοποίηση του ονείρου της αγαπημένης γιαγιάς του εμφανίστηκε στον
αυτοκράτορα Αλέξανδρο Α΄ μόνον στις αρχές της δεκαετίας του 1820 όταν στα
Βαλκάνια ξέσπασε η Ελληνική επανάσταση.
Κάποιος που δεν γνωρίζει την
ελληνική ιστορία είναι εύκολο να οδηγηθεί στην πλάνη, λέγοντας, για παράδειγμα, ότι
η επανάσταση και τα όσα ακολούθησαν ήταν μηχανορραφίες του Ρώσου αυτοκράτορα. Αυτό
υποτίθεται ότι προκύπτει από μια απλή απαρίθμηση των γεγονότων, ξεκινώντας από
το όραμα της Αικατερίνης Β΄, το οποίο δεν αποτελούσε μυστικό για κανένα από τα
ευρωπαϊκά κράτη.
