H Δύση και η ρωσο-τουρκική προσέγγιση

Το αποτυχημένο πραξικόπημα στη Τουρκία προκάλεσε σειρά τεκτονικών μετατοπίσεων, στις γεωπολιτικές πλάκες της Ευρασίας και της Μέσης Ανατολής, που ακόμα βρίσκονται σε εξέλιξη. Η σημαντικότερη εξ αυτών είναι η ανοιχτή εχθρότητα του «πληγωμένου σουλτάνου» προς τις ΗΠΑ και η πρόθεσή του να πλεύσει προς την αγκαλιά της Μόσχας. Αν η συγκεκριμένη τουρκική στροφή αποκτήσει διάρκεια τότε βρισκόμαστε στην αρχή μιας κομβικής αλλαγής στις ευρύτερες ισορροπίες της Δύσης με την Ανατολή. Το ερώτημα, όμως, είναι αν η Δύση, δηλαδή οι ΗΠΑ και τα ισχυρά παγκόσμια κέντρα χρηματοπιστωτικής ισχύος, επιτρέψει αυτόν τον αναπροσανατολισμό της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής προς την ρωσική άρκτο. Πριν απαντήσουμε, οφείλουμε προηγουμένως να αναζητήσουμε τους λόγους για τους οποίους φθάσαμε σ΄ αυτό το σημείο.

Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, η Τουρκία έπαιξε έναν καθοριστικό ρόλο στην ανάδειξη του τρίτου ισλαμικού άξονα έναντι του, κυρίως αραβικού, σουνιτικού, με επίκεντρο την Σαουδική Αραβία, και του σιιτικού, με κέντρο το Ιράν. Στόχος της ενίσχυσης του τουρκικού παράγοντα από τη Δύση υπήρξε η υπονόμευση της ρωσικής επιρροής στον πρώην σοβιετικό χώρο, μεταξύ των τουρκογενών μουσουλμάνων από την Κριμαία και τον Καύκασο μέχρι τα Ουράλια και το Ουζμπεκιστάν. Επιρροή που εκτεινόταν επίσης και στα Βαλκάνια - Βοσνία, Αλβανία, Κόσσοβο, Σκόπια, Βουλγαρία- και εκτός τη ρωσική παρουσία υπονόμευε και την ευρωπαϊκή πολιτική. Έτσι, η οικονομική και πολιτισμικό-θρησκευτική επέκταση της Τουρκίας γινόταν με τις ευλογίες των ΗΠΑ. Οι μεντρεσέδες του Γκιουλέν για παράδειγμα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη μιας νέας διεκδικητικής γενιάς μουσουλμάνων, με γερές υπερατλαντικες διασυνδέσεις. Το σχέδιο γενικά δεν ήταν καινοφανές. Το είχε εκπονήσει και χρησιμοποιήσει η Βρετανική Αυτοκρατορία από τον 19^ο αιώνα για το «Great Game», και αργότερα το χρησιμοποίησε και η Γερμανία, μέχρι και το 1944. Αλλά και στην περιοχή της Μέσης Ανατολής ο αναβαθμισμένος ρόλος της Τουρκίας στόχευε τα μπααθικά καθεστώτα, που συνιστούσαν πάντοτε τη σοβαρότερη απειλή για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ λόγω της συνοχής και του εθνικισμού τους.

Ουκρανία: Ο δρόμος προς τη Δύση έχει βαλτώσει

Πρόσφατη δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε στην Ουκρανία κατέδειξε ότι μειώνεται το ποσοστό των οπαδών της εισόδου της χώρας στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ. Αυτή η τάση αντανακλά την αυξανόμενη απογοήτευση της κοινωνίας για το «δρόμο προς τη Δύση», που ακολουθεί η ηγεσία του Κιέβου, μετά την επικράτηση της εξέγερσης της «Μαϊντάν».

Η δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Επανεκκίνηση –Ανοιχτή Εξουσία» του Ινστιτούτου Ανάλυσης και Προγνώσεων, του Ουκρανικού Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών, και του «Ουκρανικού Παρατηρητηρίου» έδειξε ότι σε περίπτωση δημοψηφίσματος για την είσοδο της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αυτή τη στιγμή, υπέρ θα ψήφιζε το 37,7% των Ουκρανών και κατά το 38,2%. Η αποχή ανέρχεται στο 14,5% ενώ δεν απάντησε το 9,7%.

«Στην αρχή του έτους υπέρ της εισόδου στην Ε.Ε. δήλωνε ότι ήταν το 59% των ερωτηθέντων , ενώ  αυτό το ποσοστό τώρα έχει μειωθεί. Παράλληλα, κατά 10% έχει μειωθεί και το ποσοστό αυτών που επιθυμούν την είσοδο της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ» διαπίστωσε ο Διευθυντής του «Κοινωνικού Παρατηρητηρίου» Ντμίτρι Ντμιτρούκ, κατά την παρουσίαση της δημοσκόπησης, στις 25 Ιουλίου.

Λίγο νωρίτερα ωστόσο, και συγκεκριμένα στις 9 Ιουλίου ο Ουκρανός πρόεδρος είχε πει ότι το ποσοστό όσων υποστηρίζουν τη συμμετοχή της χώρας στο ΝΑΤΟ έχει αυξηθεί το τελευταίο διάστημα κατά 13 έως και 23 μονάδες. Την αύξηση ο Ποροσένκο την απέδωσε στο αποτέλεσμα των αλλαγών που έγιναν στην κοινωνία. Αν και διαβεβαίωσε πως τελικώς την είσοδο στο ΝΑΤΟ θα την αποφασίσει ο ουκρανικός λαός, οι μεταρρυθμίσεις που θα την κάνουν δυνατή θα πραγματοποιηθούν σε κάθε περίπτωση.