Η Αρμενία κατάφερε με “πονηριά” να αποφύγει τη στρατηγική καταστροφή

του Γιεβγένι Κρούτικωφ

Για πρώτη φορά, εδώ και πολύ καιρό, ο αρμενικός στρατός κέρδισε μια σημαντική νίκη στο Καραμπάχ. Κατάφερε να απωθήσει τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν από τον λεγόμενο διάδρομο του Λατσίν, έναν στρατηγικής σημασίας δρόμο που συνδέει την Αρμενία με το Καραμπάχ. Σε τι θα οδηγούσε την Αρμενία η απώλεια αυτής της θέσης και γιατί το Αζερμπαϊτζάν αποτυγχάνει και σε άλλους τομείς του μετώπου;

Στο τέλος της περασμένης εβδομάδας, η κατάσταση για την Αρμενία και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ (NKR) ήταν πραγματικά κοντά σε μια στρατηγική καταστροφή.

Την περασμένη Παρασκευή, το νότιο σώμα του στρατού του Αζερμπαϊτζάν, έχοντας νικήσει τους Αρμένιους στην κοιλάδα του ποταμού Άραξη και στη στέπα Geyan, προωθήθηκε πολύ προς τα αρμενικά σύνορα, καταλαμβάνοντας και την πόλη Qubadlı. Οι μονάδες του Αζερμπαϊτζάν βρέθηκαν σε απόσταση 10 έως 15 χιλιομέτρων από την πόλη Λατσίν του Καραμπάχ. Αυτό έθεσε σε άμεση απειλή την επικοινωνία του NKR με την Αρμενία, επειδή ο διάδρομος Λατσίν άρχισε να βάλλεται με πυρά από τον στρατό του Αζερμπαϊτζάν.

Ο διάδρομος Λατσίν είναι κρίσιμος για ολόκληρη την άμυνα του Καραμπάχ (μαζί με τον έλεγχο του εναλλακτικού δρόμου από τον Βαρντενίς προς τον Μαρντακέρ) και η απώλειά του θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες τόσο την Αρμενία όσο και το NKR. Εάν χανόταν αυτός ο δρόμος, τότε, ουσιαστικά, θα κατέρρεε και η άμυνα του Καραμπάχ. Ο διάδρομος Λατσίν έχει τεράστια σημασία για τον εφοδιασμό ολόκληρου του Καραμπάχ, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών προμηθειών, καθώς τον συνδέει με την Αρμενία.

Την Παρασκευή, ο Αρμένιος υπουργός Άμυνας Δαυίδ Τονογιάν έφτασε στην πρωτεύουσα του ΝΚΡ, το Στεπανακέρτ, και ανέλαβε τη διοίκηση των στρατευμάτων του Καραμπάχ. Όχι ότι το γεγονός αυτό επηρέασε την εξέλιξη των γεγονότων. Πιθανότατα, οι Αρμένιοι κατάφεραν να συγκεντρώσουν επαρκείς δυνάμεις για να κόψουν την επαφή του προπορευόμενου αζερικού στρατιωτικού τμήματος με τα μετόπισθεν, και το Σάββατο, 24 Οκτωβρίου, να το βομβαρδίσουν ανηλεώς με MLRS. Ως αποτέλεσμα, το αζερικό προπορευόμενο τακτικό τάγμα (BTG) καταστράφηκε και οι δυνάμεις που το υποστήριζαν υποχώρησαν στο Qubadlı.

Αυτή ήταν η πρώτη σοβαρή τακτική νίκη των Αρμενίων στο νότιο τμήμα του μετώπου, έπειτα από την εγκατάλειψη ουσιαστικά ολόκληρης της «ζώνης ασφαλείας» και της απώλειας πρόσβασης στα σύνορα του Ιράν. Επιπλέον, η ανεπιτυχής υπεράσπιση του Zangilan οδήγησε σε μια χαοτική υποχώρηση των αρμενικών δυνάμεων βόρεια ,προς το Λατσίν, κάτι που συνιστούσε σχεδόν μια στρατηγική ήττα.

Άλλο τώρα αν τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν, συνηθισμένα να επιτίθενται στις συνθήκες της στέπας, δεν μπορούν επαρκώς να πραγματοποιήσουν έφοδο στα υψώματα και στα βουνά. Μεταξύ του Qubadlı και του Λατσίν υπάρχουν όρη ύψους περίπου 1.700 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, και τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν δεν μπορούν να συνεχίσουν την επίθεση με τον ίδιο ρυθμό. Ήλθαν αντιμέτωπα με την υπεράσπιση του «ορεινού φρουρίου» του Καραμπάχ, το οποίο δεν είναι έτοιμα να το καταλάβουν με εφοδο. Σε τέτοια γεωμορφολογία δεν μπορούν να δράσουν ούτε η αζέρικη αεροπορία ούτε τα drones, που σε σημαντικό βαθμό συνετέλεσαν στον ρυθμό προώθησης των Αζέρων στην στέπα. 

Οι Αρμένιοι τράβηξαν τους Αζέρους στην ίδια παγίδα που είχαν ήδη πέσει αρκετές φορές: η εμπροσθοφυλακή πηγαίνει σαν σε παρέλαση, αλλά στη συνέχεια πέφτει στη ζώνη πυρός των αρμενικών πυραυλικών αμυντικών συστημάτων και, υποχωρώντας, βρίσκει ναρκοπέδια που έχουν απομείνει εκεί από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Η οργάνωση αυτής της επιχείρησης απαίτησε μια σοβαρή συγκέντρωση δυνάμεων και ειδικές προσπάθειες από τους Αρμένιους. Αλλά δεν είχαν άλλη επιλογή, δεδομένης της κολοσσιαίας σημασίας του διαδρόμου Λατσίν.

Προηγούμενες προσπάθειες να περικυκλώσουν τις ομάδες της εμπροσθοφυλακής του στρατού του Αζερμπαϊτζάν σε έναν κλασικό κλοιό δεν πέτυχαν, λόγω της υπεροχής του αζερικού πυροβολικού σε αυτήν την περιοχή. Η ευρέως διαφημιζόμενη (και προσωπικά από τον πρωθυπουργό Νικόλ Πασινιάν) προσπάθεια να επανέλθουν οι Αρμένιοι στα ιρανικά σύνορα, μέσω της ανοιχτής και πρακτικά χωρίς φύλαξη πλευράς των Αζέρων σκόνταψε στο «ελαφρύ ιππικό» του Αζερμπαϊτζάν- το ρυμουλκούμενο πυροβολικό και το τσέχικο τροχοφόρο αυτοκινούμενο πυροβολικό DANA.

Στους άλλους τομείς του μετώπου, δούλεψε η αρχή του «ορεινού φρουρίου». Μόλις οι μονάδες του Αζερμπαϊτζάν πλησίασαν τα βουνά, η επίθεσή τους κατέρρευσε. Από αυτή την άποψη, η κατάσταση στο βόρειο τμήμα του μετώπου είναι πολύ ενδεικτική. Οι αλπινιστές και οι ειδικές δυνάμεις μπόρεσαν να σκαρφαλώσουν μόνο σε μία βουνοκορφή στην οροσειρά του Murovdag (αυτό είναι το φυσικό βόρειο σύνορο του Καραμπάχ και της περιοχής Kelbajar, που συνδέει το Καραμπάχ με την Αρμενία). Σε αυτό το σημείο σταμάτησε και η επίθεση των Αζέρων από τον βορρά. Πριν από μερικές ημέρες, μια προσπάθεια προώθησης κοντά στο όρος Άγκερ τελείωσε με την εξόντωση ενός λόχου ειδικών δυνάμεων, έπειτα από την οποία το Μπακού έπαυσε κάθε απόπειρα επίθεσης στη βόρεια ζώνη. 

Στον βορειοανατολικό τομέα, η επίθεση του Αζερμπαϊτζάν στην αρχή εξελίχθηκε, φαινομενικώς, με επιτυχία, αν και εξαιρετικά αργά. Οι Αζέροι προωθήθηκαν με κόστος πολύ μεγάλων απωλειών, κατά μήκος της κοιλάδας του ποταμού Τέρτερ, και κατέλαβαν αρκετά μεγάλες κατοικημένες περιοχές, αλλά και εκεί κόλλησαν. Ο στρατηγικός στόχος αυτού του μετώπου ήταν η κατάληψη της πόλης Mardakert, απ’ όπου περνά ο δεύτερος  δρόμος από την Αρμενία (η εναλλακτική επιλογή προς το Λατσίν, αλλά με λιγότερες δυνατότητες μεταφοράς). Ο στόχος απέτυχε, και οι Αρμένιοι τώρα κρατούν με επιτυχία αυτό το μέτωπο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν δεν επέδειξε τακτική ευελιξία. Ακόμη και τα εκπαιδευμένα τμήματα του πεζικού, όπως οι αλπινιστές και οι ειδικές δυνάμεις, απλώς επιτέθηκαν μετωπικά στις ορεινές αρμενικές θέσεις, αναρριχήθηκαν στις πλαγιές, υπέστησαν μεγάλες απώλειες και σταμάτησαν.

Το αποτέλεσμα της επιτυχούς άμυνας των Αρμενίων στα βόρεια, βορειοανατολικά (τα δύο αυτά μέτωπα σχετίζονται μεταξύ τους, αν και χωρίζονται λόγω της γεωμορφολογίας του εδάφους), και ακόμη περισσότερο στο νότο, ήταν η κατάρρευση ολόκληρου του στρατηγικού σχεδίου του Μπακού. Προβλεπόταν επίθεση από βορρά και νότο και προώθηση έως και στις δύο διαδρομές εφοδιασμού από την Αρμενία. Η καθήλωση του στρατού στο βόρειο μέτωπο έθαψε αυτήν τη στρατηγική.

Η ήττα της αζερικής εμπροσθοφυλακής στα περίχωρα του Λατσίν κατέστησε δυνατή τη διάσωση του NKR από την «ατμόσφαιρα καταστροφής» - τουλάχιστον προσωρινά. Μέχρι στιγμής, οι Αρμένιοι έχουν καταφέρει να αποφύγουν μια στρατηγική ήττα, αλλά το πόσο μπορούν να παγιώσουν αυτήν την επιτυχία είναι ένα άλλο ζήτημα. Η επιχειρησιακή πρωτοβουλία, πάντως, παραμένει στους Αζέρους, παρ’ όλο ότι δεν έχουν επιτύχει τους στρατηγικούς στόχους τους. Πίσω από το Qubadlı, παραμένει μια μικρή αρμενική επιχειρησιακή ομάδα που αντιστέκεται λυσσασμένα, χωρίς να δίνει την ευκαιρία στον εχθρό να συνδεθεί με το Ναχιτσεβάν, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να της παρασχεθούν εφόδια.

Ο στρατηγικός στόχος της προώθησης του στρατού του Αζερμπαϊτζάν επί του παρόντος αναφέρεται ότι είναι η Σούσα, αλλά, μετά τη διακοπή της επίθεσης στο Λατσίν, αυτό μοιάζει με όνειρο.

Το νότιο σώμα, το οποίο, το τελευταίο διάστημα, προωθείτο δραστήρια, τώρα βρίσκεται σε άσχημη κατάσταση και χρειάζεται ενισχύσεις. Μια μετωπική επίθεση στο "ορεινό φρούριο" πλέον αποκλείεται. Η ανακωχή θα επιτρέψει στην πλευρά του Αζερμπαϊτζάν να εξοπλίσει σταδιακά το νότιο Σώμα και, ενδεχομένως, να αφαιρέσει κάποιες μονάδες από αυτό για να οργανώσει μια πίεση στο κεντρικό μέτωπο. Η πιθανότητα μιας επίθεσης στον Λατσίν αυτή τη στιγμή τουλάχιστον έχει στην πραγματικότητα απαλειφθεί. 

Η νίκη στο Λατσίν θα δώσει στους Αρμένιους την ευκαιρία να επανεξετάσουν τα σχέδια δράσης τους και να αρχίσουν να συγκροτούν ένα νέο αμυντικό σύστημα. Υπάρχει επίσης και η πτυχή του ηθικού: η άμυνα του Zangilan δεν λειτούργησε από την αρχή και, για πρώτη φορά από το 1988, μπορούσαμε να μιλάμε για μια χαοτική υποχώρηση των αρμενικών στρατευμάτων, παρ’ όλες τις πατριωτικές εκκλήσεις. Τώρα η πατριωτική διάθεση επιστρέφει.

Από την άποψη του μαχητικού πνεύματος, η Αρμενία και το NKR χρειάζονταν τουλάχιστον μία τέτοια νίκη, αν και τοπική, για να επιστρέψουν τα στρατεύματα στην απαιτούμενη  κατάσταση μάχης. Τα κατάφεραν, και μάλιστα στον πιο σημαντικό στρατηγικό τομέα.

Πηγή: https://vz.ru/world/2020/10/26/1067229.html