Σωτήρης Δημόπουλος: Τουρκία-Στρατός: Ετοιμασία για εμπλοκή στο Ναχιτσεβάν των Αζέρων στα δυτικά της Αρμενίας;

Παρά την σχετική μονομέρεια του άρθρου που δημοσιεύουμε, ωστόσο έχει μια ιδιαίτερη χρησιμότητα, καθώς διαπιστώνεται η προετοιμασία της Άγκυρας να λάβει και επισήμως μέρος στον νέο πόλεμο για το Ναγκόρνο Καραμπάχ, που η ίδια υποδαύλισε και προετοίμασε μαζί με το Αζερμπαϊτζάν. Η διεξαγωγή προπαγάνδας για την απόδοση ευθυνών έχει στόχο να δημιουργήσει το κατάλληλο κλίμα για το επόμενο βήμα του Ερντογάν, που δεν είναι άλλο από την τουρκική στρατιωτική παρουσία στην Υπερκαυκασία, ως απάντηση στην έως τώρα άρνηση της Μόσχας να χρίσει την Τουρκία βασικό συνομιλητή για το μέλλον της περιοχής. Προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί στον εκνευρισμό που προκάλεσε σε Τούρκους και Αζέρους η επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στην Αρμενία.

Η Τουρκία μπορεί να παρέμβει στην αντιπαράθεση μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, και μάλιστα βάσει συνθηκών. Το Μπακού ανέφερε ότι ο αρμενικός στρατός φέρεται να κτύπησε το Ναχιτσεβάν, θύλακα του Αζερμπαϊτζάν στην Αρμενία. Παραδόξως, σύμφωνα με τη συνθήκη του Καρς, μεταξύ Λένιν και Κεμάλ, η Άγκυρα μπορεί να στείλει τα στρατεύματά της στο Ναχιτσεβάν, σε περίπτωση εκδήλωσης επίθεσης εναντίον του. Η συμφωνία εξακολουθεί να ισχύει.

Την Παρασκευή, το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν ανέφερε για μια επίθεση με πυραύλους από την πλευρά της Αρμενίας στο έδαφος της επαρχίας Ordubad εντός της Αυτόνομης Δημοκρατίας του Ναχιτσεβάν. Η επίθεση έλαβε χώρα το πρωί "από το έδαφος της κατεχόμενης περιοχής Qubadli "[βρίσκεται στην ζώνη ασφαλείας της Αρμενίας νότια από το Ναγκόρνο Καραμπάχ], σύμφωνα με το Μπακού. Φωτογραφίες με θραύσματα αυτού του πυραύλου δημοσιεύθηκαν στον ιστότοπο του Υπουργείου Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν. «Άμαχοι και οικήματα δεν επλήγησαν», ανέφερε το υπουργείο.

Το Υπουργείο Άμυνας της Αρμενίας αρνήθηκε αμέσως τη δήλωση του Μπακού, χαρακτηρίζοντάς την ως "ένα ακόμη ψέμα της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας του Αζερμπαϊτζάν, με σκοπό την γεωγραφική επέκταση της σύγκρουσης". Αλλά αν η πληροφορία του επίσημου Μπακού είναι αλήθεια, τότε πρόκειται πράγματι για μια γεωγραφική επέκταση της σύγκρουσης.[…]

Ας αποσαφηνίσουμε τις γεωγραφικές λεπτομέρειες ενός δυνητικά νέου θεάτρου του πολέμου. Η Α.Δ. του Ναχιτσεβάν είναι ένας θύλακας του Αζερμπαϊτζάν με πληθυσμό πάνω από 400 χιλιάδες ανθρώπους, ανάμεσα στο Ιράν και την Αρμενία. Επιπλέον, η περιοχή έχει ένα μικρό, αλλά στρατηγικά σημαντικό τμήμα συνόρων με την Τουρκία. Το Ναχιτσεβάν διαχωρίζεται από το Αζερμπαϊτζάν από το Zangezur - μια λωρίδα αρμενικής επικράτειας πλάτους 50 χιλιομέτρων. Ανατολικότερα, βρίσκεται η προαναφερθείσα «κατεχόμενη περιοχή Qubadli» απ’ όπου σύμφωνα με τις πληροφορίες εκτοξεύθηκε αρμενικός πύραυλος κατά του Ναχιτσεβάν.

Το Qubadli είναι μέρος της ζώνης ασφαλείας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, και ελέγχεται από τον στρατό της Καραμπάχ. Έτσι, σύμφωνα με το Μπακού, ο πύραυλος που εκτοξεύτηκε από το de jure έδαφος του Αζερμπαϊτζάν, πέταξε πάνω από την Αρμενία και χτύπησε ξανά στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν. Είναι σημαντικό ότι τόσο το Qubadli όσο και το Ordubad βρίσκονται πολύ κοντά στα σύνορα με το Ιράν, το οποίο είναι δυσαρεστημένο με την προσέγγιση των εχθροπραξιών στα σύνορά του.

Συμπτωματικά ή όχι, την Παρασκευή το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε: οι αρχές της Ισλαμικής Δημοκρατίας δεν θα ανεχθούν τα επανειλημμένα κτυπήματα στο έδαφός της από τους συμμετέχοντες στη σύγκρουση στο Καραμπάχ. Συνολικά, σύμφωνα με την Τεχεράνη, κατά τη διάρκεια της επιδείνωσης της σύγκρουσης, περίπου 50 πύραυλοι και βλήματα όλμων έπεσαν στο Ιράν. Είναι προφανές ότι το Ιράν εμπλέκεται στη σύγκρουση στον Νότιο Καύκασο, αλλά σίγουρα όχι με τον ίδιο τρόπο όπως η Τουρκία.

Στα τέλη ακόμη του Ιουλίου, το Υπουργείο Αμύνης του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε την μεταφορά ελικοπτέρων της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας στην πόλη του Ναχιτσεβάν. Ο επίσημος σκοπός ήταν τακτικές ασκήσεις πτήσης με πραγματικά πυρά. Τον Σεπτέμβριο, μετά το ξέσπασμα της σύγκρουσης στο Καραμπάχ, οι πηγές του πολεμικού ανταποκριτή Σέμιον Πέγκωφ, στο κανάλι Telegram ανέφεραν: μετά τις θερινές ασκήσεις στο Ναχιτσεβάν, ο τουρκικός εξοπλισμός παρέμεινε στις μονάδες του Αζερμπαϊτζάν. Προφανώς, αυτό αφορά και χερσαίες δυνάμεις.

Τα τουρκικά άρματα μάχης και άλλες δυνάμεις του πεζικού μπορούν να φτάσουν απευθείας στο Ναχιτσεβάν. Αφού, η Τουρκία και η Αυτόνομη Δημοκρατία συνδέονται με μια λωρίδα τουρκικής επικράτειας μήκους 23 χιλιομέτρων και πλάτους μόλις έξι χιλιομέτρων. Η διαδρομή από το τουρκικό Ιγκντίρ προς το Ναχιτσεβάν ακολουθεί αυτή τη "λωρίδα". Ένας σιδηρόδρομος είναι υπό κατασκευή στην ίδια διαδρομή, κατά την οποία θα είναι επίσης δυνατή η μεταφορά διαφόρων ειδών στρατηγικού φορτίου.

Ο λόγος για την εμφάνιση αυτής της «λωρίδας» είναι ακριβώς ο ίδιος με τον λόγο για την εμφάνιση της Δημοκρατίας του Ναχιτσεβάν. Αποτελεί μια συνέπεια του εμφυλίου πολέμου. Το 1921, η Σοβιετική Ρωσία υπέγραψε μια συνθήκη με τους Τούρκους εθνικιστές του Μουσταφά Κεμάλ. Μετά τη Μόσχα, οι τρεις σοβιετικές δημοκρατίες της Υπερκαυκασίας - Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν και Γεωργία - συνήψαν συνθήκη με τους Τούρκους.

Βάσει αυτών των συμφωνιών εμφανίστηκαν στην ΕΣΣΔ δύο μοναδικές αυτόνομες οντότητες - η Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ατζαρίας για τους Μουσουλμάνους της Γεωργίας και η Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Ναχισεβάν για τους Αζέρους που ζούσαν στην νοτιοδυτική Υπερκαυκασία, η οποία (όπως και το Καραμπάχ) επίσης διεκδίκησε η Αρμενία. Αλλά το πιο σημαντικό σημείο της Συνθήκης του Καρς είναι το εξής:

Η Τουρκία και η Ρωσία διατηρούν το δικαίωμα να στείλουν στρατεύματα στην Ατζαρία και το Ναχιτσεβάν, σε περίπτωση στρατιωτικής εισβολής τρίτων κρατών σε αυτές τις περιοχές. Σε αντίθεση με τις δηλώσεις που εμφανίζονται στον διαδίκτυο, οι συνθήκες της Μόσχας και του Καρς του 1921 με την Τουρκία δεν έχουν διάρκεια μόνον 100 χρόνια. Τα χρονικά πλαίσια δεν καθορίζονται στα έγγραφα, επομένως, από την άποψη του διεθνούς δικαίου, οι συμφωνίες θεωρούνται έγκυρες ακόμη και τώρα.

Οι Αρμένιοι ιστορικοί και πολιτικοί θεωρούν το Ναχιτσεβάν ιστορικό έδαφος της Αρμενίας, όπου υπάρχουν πολλά αρμενικά ιστορικά μνημεία. Αλλά τώρα αυτή η αυτονομία είναι, μάλλον, ένα βασικό στοιχείο της κρατικής υπόστασης του Αζερμπαϊτζάν - η γενέτειρα του πρώην προέδρου Γκεϊντάρ Αλίεφ, πατέρα του σημερινού προέδρου Ιλχάμ Αλίεφ, καθώς και πολλών από τους σημερινούς ηγέτες της δημοκρατίας.

Σε αντίθεση με το "κύριο" Αζερμπαϊτζάν, εδώ σχεδόν δεν υπάρχουν εθνικές μειονότητες: το 99% είναι Αζέροι, το 0,3% Κούρδοι και κανένας Αρμένιος [στμ. προφανώς μετά από την εθνοκάθαρση που επιχειρήθηκε*]. Η Αρμενία δεν διεκδικεί την επιστροφή του Ναχιτσεβάν, σε αντίθεση με το Καραμπάχ. Αλλά κατά τη διάρκεια του πολέμου Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν την δεκαετία του 1990, διεξήχθησαν και εκεί μάχες.

Τότε ήταν που η Άγκυρα εφάρμοσε τις διατάξεις της Συνθήκης του Καρς. Το τουρκικό πυροβολικό άνοιξε πυρ εναντίον των αρμενικών θέσεων - όπως εξήγησαν στην Άγκυρα, προκειμένου να αποτραπεί η κατάληψη του Ναχιτσεβάν από τον αρμενικό στρατό. Παρεμπιπτόντως, την ίδια στιγμή το Ιράν διοργάνωσε στρατιωτικές ασκήσεις κοντά στα σύνορα με τη Δημοκρατία του Ναχιτσεβάν "για να προειδοποιήσει την Αρμενία για το ανεπιθύμητο μιας νέας επίθεσης". Φαίνεται ότι κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί τώρα κατά τη διάρκεια της δεύτερης σύγκρουσης στο Καραμπάχ.

«Η Αρμενία θα μπορούσε να εκτοξεύσει πυραύλους στο Ναχιτσεβάν για να προκαλέσει απάντηση εκ μέρους της Τουρκίας, η οποία παραμένει ένας από τους εγγυητές της ασφάλειας της αυτονομίας του. Η Τουρκία έχει το δικαίωμα να παρέμβει σε περίπτωση επίθεσης εναντίον αυτής της δημοκρατίας», πιστεύει ο Αζέρος πολιτικός επιστήμονας Ilgar Velizade.

Ο εμπειρογνώμονας θεωρεί προφανές ότι το ίδιο το Ερεβάν θέλει να επεκτείνει τη γεωγραφική ζώνη της σύγκρουσης - για παράδειγμα, εμπλέκοντας και την μακρινή Ελλάδα, η οποία είναι εχθρική με την Τουρκία. «Την Παρασκευή, ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Δένδιας επισκέφτηκε το Ερεβάν. Ένα από τα κύρια θέματα των συνομιλιών του ήταν ο ρόλος των Τούρκων στη σύγκρουση του Καραμπάχ. Οι Αρμένιοι ηγέτες λένε ότι αναμένουν συγκεκριμένη βοήθεια από την Αθήνα. Θα είναι στρατιωτική βοήθεια ή άλλου είδους; Δηλαδή, μιλάμε για την προφανή συμμετοχή εξωτερικών παικτών στη διαδικασία», λέει ο συνομιλητής μας.

Στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες στη Μόσχα επίσης δεν αποκλείουν ότι ο βομβαρδισμός του Ναχιτσεβάν θα προκαλέσει την Άγκυρα σε ανοικτή επέμβαση. «Υπάρχουν λίγες συγκεκριμένες πληροφορίες για αυτό το βομβαρδισμό. Η Αρμενία αρνείται το γεγονός του βομβαρδισμού, αλλά είναι πρόωρο να πούμε εκατό τοις εκατό ότι το Ναχιτσεβάν δεν δέχθηκε επίθεση», δήλωσε ο Kirill Semyonov, εμπειρογνώμονας του ρωσικού Συμβουλίου Διεθνών Υποθέσεων.

Κατά τη γνώμη του, οι νέες επιθέσεις από την Αρμενία σε αυτόν τον θύλακα θα μπορούσαν να αλλάξουν τη φύση ολόκληρης της σύγκρουσης. Εάν οι εχθροπραξίες εξαπλωθούν πραγματικά στο Ναχιτσεβάν, η Άγκυρα μπορεί να στείλει τις μονάδες της εκεί, χρησιμοποιώντας τη στρατιωτική υποδομή του Αζερμπαϊτζάν που υπάρχει ήδη εκεί.

Εάν τα τουρκικά στρατεύματα επιτεθούν στην Αρμενία από την πλευρά του θύλακα, δηλαδή από έδαφος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, αυτό θα μπορούσε να αναγκάσει τη Ρωσία να απαντήσει. «Αυτό θα αποτελέσει πρόκληση για τη διεθνή ασφάλεια σε ολόκληρο τον Νότιο Καύκασο», δήλωσε ο Semyonov. Ωστόσο, ο ίδιος θεωρεί ότι η εκδοχή πως το ίδιο το Ερεβάν προκαλεί τις επιθέσεις στο Αζερμπαϊτζάν από την ίδια το έδαφός του μπορεί και να στέκει.

«Τέτοιες επιθέσεις δίνουν στην Αρμενία, ως μέλος του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας, το δικαίωμα να ζητήσει στρατιωτική βοήθεια από τα κεντρικά γραφεία του ΟΣΣΑ και τη ρωσική ηγεσία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός Νικολ Πασινιάν συνδέει την πρόσφατη εξόντωση τζιχαντιστών στην Τσετσενία με την πιθανή μεταφορά μαχητών από τη Συρία στο Καραμπάχ. Τέτοιες δηλώσεις του Πασινιάν είναι μια καλυμμένη έκκληση προς τη Ρωσία να παρέμβει στο πλευρά του στον πόλεμο», δήλωσε ο Semyonov.

«Δεν υπάρχει ανάγκη να εμπλακεί η Τουρκία στη σύγκρουση, δεδομένου ότι έχει ήδη εμπλακεί, το ερώτημα αφορά μόνο στην κλίμακα της εμπλοκής», δήλωσε στην εφημερίδα VZGLYAD ο Κονσταντίν Ζατούλιν, πρώτος αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής της Κρατικής Δούμας για ζητήματα της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών. Ο βουλευτής επεσήμανε ότι το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποιεί τουρκικά όπλα σε μάχες, ειδικότερα, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Ο Ζατούλιν παραδέχτηκε ότι δεν γνωρίζει εάν πράγματι το Ναχιτσεβάν είχε βληθεί με πύραυλο: «Όλοι ψεύδονται σε έναν πόλεμο, αλλά το Αζερμπαϊτζάν, ως επιτιθέμενη πλευρά, ψεύδεται πολύ περισσότερο από την Αρμενία, γιατί πρέπει να κρύψει τη συμμετοχή της Τουρκίας. Εγώ δεν υποστηρίζω κανένα από τα δύο μέρη, ακόμη περισσότερο καταδικάζω τυχόν κτυπήματα σε μη στρατιωτικούς στόχους, αλλά πρέπει να παραδεχτώ ότι το Αζερμπαϊτζάν είναι ο ‘‘πρωταθλητής’’ σε αυτό».

Πηγή: https://vz.ru/world/2020/10/16/1065727.html

* Η Τουρκία, το 1919 και το 1920, σφαγίασε χιλιάδες Αρμενίους στο Ναχιτσεβάν. Η πράξη αυτή αποτέλεσε συνέχεια της Γενοκτονίας των Αρμενίων, που σχεδίασε και εκτέλεσε η Τουρκία το 1915. Οι σφαγές στο Ναχιτσεβάν στόχευαν στην εξαφάνιση του αρμενικού πληθυσμού, που αποτελούσε εμπόδιο στα σχέδια ενοποίησης των Τούρκων με τις τουρκικές φυλές του σημερινού Αζερμπαϊτζάν. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, κρατικοί φορείς του Αζερμπαϊτζάν και εθνικιστές προέτρεψαν τον κόσμο να οργανώσει πογκρόμ εναντίον των Αρμενίων του Μπακού, του Σουμγκάιτ και του Γκαντζάκ, ώστε με τον εκφοβισμό να αναγκάσουν τους Αρμενίους του Αρτσάχ και του Ναχιτσεβάν να εγκαταλείψουν την περιοχή. Έτσι κατά την διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων «άδειασαν» εντελώς από τον αρμενικό πληθυσμό οι βόρειες περιοχές του Αρτσάχ και του Ναχιτσεβάν. Οι εναπομείναντες 2000 Αρμένιοι απελάθηκαν από το Ναχιτσεβάν το 1989. Το αποτέλεσμα ήταν να τεθεί σε καθεστώς «αιχμαλωσίας» και η αρμενική πολιτιστική κληρονομιά του Ναχιτσεβάν και να εφαρμοστεί άμεσα ένα σχέδιο ολοκληρωτικής καταστροφής της από την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν.