Η Τουρκία ετοιμάζεται για πόλεμο

Κούρδοι μαχητές του YPG στο καντόνι Afrin

του Γιεβγένι Κρούτικωφ

Η πραγματική αιτία για την οποία η Τουρκία προχώρησε σε παραβίαση της Συνθήκης «Ανοιχτοί Ουρανοί» και απαγόρευσε τις πτήσεις επιθεώρησης από την ρωσική αεροπορία, είναι προφανής σε όλους: οι Τούρκοι κάτι κρύβουν. Και δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι αυτό είναι η προετοιμασία της για την έναρξη στρατιωτικών επιχειρήσεων στις παραμεθόριες περιοχές της Συρίας. Καθώς ο συριακός στρατός έχει ουσιαστικά ακυρώσει όλο το σχεδιασμό της Άγκυρας, ο Ερντογάν φαίνεται ότι αποφάσισε να τα παίξει όλα για όλα.

«Η άρνηση της Τουρκίας να πετάξουν οι Ρώσοι παρατηρητές συνιστά μια προσπάθεια απόκρυψης της παράνομης στρατιωτικής δραστηριότητάς της στα σύνορα με τη Συρία», δήλωσε την Πέμπτη ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Άμυνας της Ρωσίας υποστράτηγος Ίγκορ Κονασένκωφ. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τον ίδιο, το υπουργείο άμυνας δεν πρόκειται να αφήσει χωρίς τη δέουσα προσοχή και την προβλεπόμενη αντίδραση την παραβίαση των όρων της Συνθήκης «Ανοιχτοί Ουρανοί». Όταν μάλιστα, η Ρωσία εγκαίρως, στους προβλεπόμενους χρόνους σύμφωνα με τη Συνθήκη, είχε λάβει την άδεια για πτήσεις από την 1^η μέχρι την 5^η Φεβρουαρίου. Και τη Τετάρτη 3.2.16, ομάδα Ρώσων παρατηρητών βρέθηκε στο τουρκικό αεροδρόμιο του Εσκισεχίρ όπου παρέδωσε, όπως έπρεπε βάσει τη Συνθήκης, στους εκπροσώπους της Τουρκίας τη διαδρομή της αναγνωριστικής πτήσης. «Ωστόσο, οι εκπρόσωποι του τουρκικού υπουργείου Αμύνης αρνήθηκαν την εκτέλεση της πτήσης στις περιοχές που γειτνιάζουν με τη Συρία, και επίσης υπεράνω των αεροδρομίων όπου που βρίσκονται οι αεροπορικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ. Και μάλιστα χωρίς κάποιες σαφείς εξηγήσεις γι’ αυτό», συμπλήρωσε ο αντιστράτηγος. Υπενθύμισε μάλιστα ότι το 2015, στο πλαίσιο της Συνθήκης «Ανοιχτοί Ουρανοί», πραγματοποιήθηκαν πάνω από τη Ρωσία 32 πτήσεις από εκπροσώπους δυτικών χωρών, σε διαδρομές που είχαν οριστεί από αυτές. Από αυτές οι 4 εκτελέστηκαν από εκπροσώπους της Τουρκίας, ενώ στις 2 από κοινού με αμερικανούς στρατιωτικούς. Να σημειωθεί ότι μετά απ’ αυτές τις πτήσεις δεν υπήρξε κάποια παρατήρηση ή διαμαρτυρία για παράνομη στρατιωτική δραστηριότητα της Ρωσίας. Το πιθανότερο είναι η τουρκική πλευρά να συμφωνούσε στη διενέργεια της αναγνωριστικής πτήσης, εφόσον η Ρωσία δεν επέμενε στη επιθεώρηση των παραμεθόριων περιοχών και των δύο ειδικών αεροδρομίων του ΝΑΤΟ. Αλλά τότε θα ακυρωνόταν η θεμελιώδης αρχή της διαδικασίας της επιθεώρησης –η εμπιστοσύνη προς τη πλευρά που τη δεχόταν.

Σε ό,τι αφορά στα αεροδρόμια του ΝΑΤΟ τα πράγματα είναι πιο απλά. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μόνον μια βάση, το Ιντσιρλίκ, που το χρησιμοποιούν τόσο οι Τούρκοι όσο και οι Αμερικανοί. Γενικά ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Τουρκία υφίσταται μια σύνθετη στρατιωτική συνεργασία. Ας θυμηθούμε την ιστορία με την εγκατάσταση πυραύλων με πυρηνικές κεφαλές στο έδαφος της Τουρκίας, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την πρόκληση της κρίσης της Καραϊβικής, αλλά και ότι μετά την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974, το Κογκρέσο των ΗΠΑ πάγωσε τη στρατιωτικο-τεχνική συνεργασία με την Άγκυρα, παρά τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ. Μετά την άρση του εμπάργκο το 1978, οι ΗΠΑ στην πράξη έπαψαν να δραστηριοποιούνται στην άλλη αεροπορική βάση, αυτή της Σμύρνης (αν εξαιρέσουμε την παρουσία εκεί της 425^ης Μοίρας), αλλά εκσυγχρόνισαν το Ιντσιρλίκ, που στρατηγικά στρεφόταν εναντίον της ΕΣΣΔ. Από την αρχή του πολέμου στο Ιράκ η βάση του Ιντσιρλίκ χρησιμοποιείτο για τη διενέργεια περιπολιών του εναέριου χώρου βορείως του 36^ου παραλλήλου. Για το σκοπό αυτό αναπτύχθηκε εκεί η αμερικανική 39η πτέρυγα μάχης και έως 5 χιλιάδες επίγειο προσωπικό. Την ίδια ώρα, η Τουρκία άρχισε να χρησιμοποιεί τα Boeing KC-135 Stratptanker, για τους δικούς της σκοπούς, βάσει, όπως φαίνεται, διμερούς συμφωνίας των δύο χωρών. Το καθεστώς λειτουργίας της Σμύρνης ως νατοϊκής βάσης, μετά την κυπριακή κρίση, αποκαταστάθηκε, και τώρα αποτελεί η έδρα συντονισμού των δραστηριοτήτων στο νοτιοανατολικό θέατρο πολέμου. Ωστόσο, όπως ήταν λογικό, η ρωσική πλευρά δεν ζήτησε να πετάξει πάνω από τη Σμύρνη, που είναι πολύ μακριά από την πολεμική ζώνη και τα 300, περίπου, τουρκικά αεροσκάφη που βρίσκονται εκεί επιχειρούν κυρίως εναντίον της Ελλάδος.

Υπάρχει ακόμη μια βάση στο Ικόνιο, όπου έχουν αναπτυχθεί ένα σύστημα ραντάρ για παρακολουθήσεις σε μεγάλη ακτίνα δράσης. Συνολικά είναι τα τουρκικά αεροδρόμια που μπορεί να χρησιμοποιηθούν από το ΝΑΤΟ σε ειρηνική περίοδο είναι 20 ενώ είναι περίπου 100 αυτά με δυνατότητα χρήσης σε καιρό πολέμου. Στις αεροπορικές βάσεις του Ερζερούμ, του Balikesir και του Ιντσιρλίκ βρίσκονται αποθηκευμένα πυρηνικά όπλα. Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις στο έδαφος της Τουρκίας ο στρατός του ΝΑΤΟ διαθέτει μερικές εκατοντάδες πυρηνικές συσκευές ποικίλης ισχύος. 

Στα τέλη του 2014 η Τουρκία και οι ΗΠΑ συμφώνησαν για τη χρήση του Ιντσιρλίκ για drones, στο πλαίσιο της υποστήριξης της επιχείρησης του δυτικού συνασπισμού εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Στη βάση επισήμως, μεταφέρθηκαν δύο drones «Reaper» (μετατροπή του «Predator»), αλλά πέρα από αυτό η υπόθεση δεν προχώρησε, καθώς η Άγκυρα για άγνωστους λόγους αρνήθηκε την μόνιμη εγκατάσταση στη βάση μεγάλου αριθμού drones. Προηγουμένως, στο Ιντσιρλίκ υπήρχαν ήδη 4 drones Predator τα οποία οι ΗΠΑ τα χρησιμοποιούσαν για συλλογή πληροφοριών από το Ιράκ και τη Συρία.

Γενικά το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τη βάση τα τελευταία χρόνια κυμαινόταν ανάλογα με το βαθμό δραστηριοποίησης που βρισκόταν η προετοιμασία των επιθετικών επιχειρήσεων στο Κουρδιστάν, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών να κτυπηθεί το Ισλαμικό Κράτος στην Μοσούλη. Κατά τις περιόδους που η Ουάσιγκτον αρνιόταν να στηρίξει τους Κούρδους, έκανε χρήση των αεροσκαφών της από αεροπλανοφόρα στον Περσικό κόλπο. Αλλά όταν άρχιζε η συζήτηση για επίθεση στο ιρακινό Κουρδιστάν, εμφανιζόταν η ανάγκη για χρήση της βάσης που βρίσκεται εγγύτερα σε αυτό.

Από την πλευρά της η Τουρκία συστηματικά τορπίλιζε τις προσπάθειες των Αμερικανών να ενισχυθούν στο Ιντσιρλίκ, καθώς αυτό θα σήμαινε στενότερη συνεργασία των ΗΠΑ με τους Κούρδους, που για την Άγκυρα είναι ο θανάσιμος εχθρός της. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι και στη συνέχεια η αμερικανική παρουσία στο Ιντσιρλίκ θα έχει συμβολικό χαρακτήρα, και η τουρκική αεροπορία θα συνεχίζει να εκμεταλλεύεται τα αμερικανικά ιπτάμενα τάνκερ μη δίνοντας τίποτε σε αντάλλαγμα. Γι’ αυτό η άρνηση της Τουρκίας στην αναγνωριστική πτήση από τη ρωσική αεροπορία πάνω από το Ιντσιρλίκ μαρτυρεί  όχι την «συμμαχική ανησυχία» για τις θέσεις των ΗΠΑ στην περιοχή αλλά το αντίθετο. Η τουρκική πλευρά χρησιμοποιεί τη βάση του ΝΑΤΟ αποκλειστικά για τα δικά της συμφέροντα, ενώ με τη γνωστή ανατολίτικη πονηριά την εμφανίζει ότι λειτουργεί για τα συμφέροντα των ΗΠΑ.     

Επίσης όχι μακριά από το Ντιγιαρμπακίρ (Τουρκικό Κουρδιστάν, Δυτική Αρμενία), σε μια έκταση πάνω από 46 τετραγωνικά χιλιόμετρα, βρίσκονται εγκατεστημένοι πολλά ραντάρ, σταθμοί έγκαιρης ειδοποίησης και δορυφορικές επικοινωνίες. Εκεί βρίσκεται το ισχυρότερο κέντρο παρακολούθησης του ΝΑΤΟ στη Τουρκία, που έχει ως αποστολή τον έλεγχο του εναέριου χώρου. Από εκεί είναι δυνατή η παρακολούθηση όλης της λεκάνης της Μεσογείου και επίσης της κίνησης των πλοίων και των αεροσκαφών σε απόσταση αρκετών χιλιάδων χιλιομέτρων. Εκεί λειτουργούν ισχυροί σταθμοί ραντάρ εξοπλισμένοι με συστήματα αυτόματης επεξεργασίας δεδομένων και ικανοί να λαμβάνουν πληροφορίες για εκτοξεύσεις βαλλιστικών πυραύλων.

Τέλος, στην περιοχή της Σινώπης, στις ακτές του Ευξείνου Πόντου, βρίσκεται το κέντρο της ηλεκτρονικής κατασκοπείας του ΝΑΤΟ. Με την βοήθεια υπερσύγχρονων τεχνολογικά κεραιών αλλά και εξοπλισμού ανάλυσης στη Σινώπη γίνεται συστηματική παρακολούθηση όλων των ραδιοεπικοινωνιών που πραγματοποιούνται σε όλη την περιφέρεια. Αυτά είναι και τα ραντάρ που λαμβάνουν πρώτα τις πληροφορίες για τη δραστηριότητα των αεροπορικών δυνάμεων της Ρωσίας στη Συρία για τις εκτοξεύσεις των πυραύλων Κρουζ από την Κασπία και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Και αυτές οι θέσεις αποδεικνύεται ότι είναι κλειστές για τις ρωσικές επιθεωρήσεις, αν και τίποτε το τραγικό δεν προκύπτει από τη διενέργειά τους. Το ίδιο το καθεστώς της επιθεώρησης δεν προβλέπει έλεγχο των συχνοτήτων των ραντάρ ή της ισχύος τους. Τις περισσότερες φορές περιορίζεται σε μια οπτική καταγραφή των αντικειμένων της επιθεώρησης. Τι είναι αυτό λοιπόν που φοβίζει;

Η παρακολούθηση ωστόσο της παραμεθόριας ζώνης με τη Συρία είναι άλλο ζήτημα. Εκεί και η απλή οπτική επιθεώρηση είναι αρκετή για να πείσει για τις πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας. Βέβαια, πρέπει να επαναλάβουμε ότι η άρνηση της Τουρκίας στην πτήση ελέγχου φαίνεται τουλάχιστον αφελής, καθώς οι δορυφόροι που βρίσκονται σε τροχιά δεν πρόκειται να ζητήσουν την άδεια της Άγκυρας για να καταγράψουν τα όσα συμβαίνουν. Και τα στοιχεία δείχνουν ότι ο τουρκικός στρατός διαμορφώνει τα λεγόμενα ενδιάμεσα σημεία ανεφοδιασμού. Για να το πούμε με απλά λόγια, σύμφωνα με την παλιά θεωρία του ορεινού πολέμου και του πολέμου στη θάλασσα, το πλεονέκτημα τελικώς δεν το έχει αυτός που κατέλαβε το βουνό (ή το νησί) αλλά αυτός που πετυχαίνει να κινείται ταχύτατα μεταξύ των στρατηγικών σημείων. Για το λόγο αυτό και δημιουργούνται κινητά σημεία επιμελητείας, ώστε να αποτελέσουν ένα είδος υλικοτεχνικών βάσεων υποστήριξης για τα τμήματα που θα διενεργούν επιθέσεις. Και αυτός που δημιουργεί ένα τέτοιο σύστημα, είναι βέβαιο ότι ετοιμάζεται όχι για άμυνα αλλά για επίθεση.  

Μ’ άλλα λόγια, υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι ο τουρκικός στρατός αν δεν είναι ήδη έτοιμος τότε σίγουρα ετοιμάζεται για επιθετικές επιχειρήσεις στις παραμεθόριες περιοχές της Συρίας. Σ’ αυτό οφείλεται και η εκνευρισμένη στάση απέναντι στις ρωσικές πτήσεις επιθεώρησης. Τα δεδομένα που δίνουν οι δορυφόροι δεν συνηθίζεται να λαμβάνονται ως στοιχεία αδιαμφισβήτητα. Οι διεθνείς όμως πτήσεις επιθεώρησης συνιστούν επιχείρημα άλλης ισχύος. Οπότε για τη Τουρκία καλύτερα να μην υπήρχαν. Το ζήτημα μάλιστα δεν είναι που βρίσκονται οι ακριβείς θέσεις του τουρκικού πυροβολικού κοντά στα συριακά σύνορα – το να βρεθεί τρόπος αντιμετώπισής του είναι κάτι που μπορεί να γίνει, αν υπάρχει θέληση γι’ αυτό (και θέληση πρέπει να υπάρξει, λαμβάνοντας υπ όψιν τα περίεργα γεγονότα που συνέβησαν τα τελευταία εικοσιτετράωρα).  

Η ουσία είναι ότι για τη Τουρκία έφθασε η στιγμή της αλήθειας για το συριακό ζήτημα. Σύμφωνα με τον στρατηγικό σχεδιασμό, τον οποίο η εφημερίδα «Vzgliad» περιέγραψε ήδη πριν από ένα μήνα, τα συριακά στρατεύματα απελευθέρωσαν τους σιιτικούς και χριστιανικούς θύλακες στις επαρχίες Χομς και Χαλέπι, και ταυτόχρονα απέκλεισαν τις οδούς εφοδιασμού και επικοινωνίας των αντικαθεστωτικών με την επαρχία Ιντλίμπ και εν συνεχεία με τη Τουρκία. Η ορμητική επίθεση στην επαρχία της Λαττάκειας επίσης αποκόπτει τους μαχητές από τα τουρκικά σύνορα. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και γύρω από το Χαλέπι, στη λεγόμενη τουρκομανική ζώνη, η οποία έχει καταληφθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από τα κυβερνητικά στρατεύματα. Ως αποτέλεσμα η Άγκυρα χάνει τη δυνατότητα να επηρεάσει τις στρατιωτικές μονάδες και τους πολιτικούς σχηματισμούς των Κούρδων όχι μόνον στη Συρία, αλλά ακόμη και εντός του εδάφους της. Από την άλλη, οι τζιχαντιστές ήδη κάνουν λόγο για την μετάβασή τους σε «ανταρτοπόλεμο», που ουσιαστικά σημαίνει διεξαγωγή τρομοκρατικών επιθέσεων. Στην Άγκυρα εμφανίζεται ως απόλυτα λογική η πρόκληση μιας νέας σύγκρουσης, και αν είναι δυνατό σε αυτή να εμπλακούν η Ρωσία και το ΝΑΤΟ. Σε αυτή τη συγκυρία, η άρνησή της Τουρκίας στη ρωσική αεροπορική επιθεώρηση ήταν το ελάχιστο που μπορούσε να κάνει.   

http://www.vz.ru/politics/2016/2/4/792365.html