Δευτέρα 26 Οκτωβρίου 2020

Η Αρμενία κατάφερε με “πονηριά” να αποφύγει τη στρατηγική καταστροφή

του Γιεβγένι Κρούτικωφ


Για πρώτη φορά, εδώ και πολύ καιρό, ο αρμενικός στρατός κέρδισε μια σημαντική νίκη στο Καραμπάχ. Κατάφερε να απωθήσει τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν από τον λεγόμενο διάδρομο του Λατσίν, έναν στρατηγικής σημασίας δρόμο που συνδέει την Αρμενία με το Καραμπάχ. Σε τι θα οδηγούσε την Αρμενία η απώλεια αυτής της θέσης και γιατί το Αζερμπαϊτζάν αποτυγχάνει και σε άλλους τομείς του μετώπου;


Στο τέλος της περασμένης εβδομάδας, η κατάσταση για την Αρμενία και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ (NKR) ήταν πραγματικά κοντά σε μια στρατηγική καταστροφή.

Την περασμένη Παρασκευή, το νότιο σώμα του στρατού του Αζερμπαϊτζάν, έχοντας νικήσει τους Αρμένιους στην κοιλάδα του ποταμού Άραξη και στη στέπα Geyan, προωθήθηκε πολύ προς τα αρμενικά σύνορα, καταλαμβάνοντας και την πόλη Qubadlı. Οι μονάδες του Αζερμπαϊτζάν βρέθηκαν σε απόσταση 10 έως 15 χιλιομέτρων από την πόλη Λατσίν του Καραμπάχ. Αυτό έθεσε σε άμεση απειλή την επικοινωνία του NKR με την Αρμενία, επειδή ο διάδρομος Λατσίν άρχισε να βάλλεται με πυρά από τον στρατό του Αζερμπαϊτζάν.

Ο διάδρομος Λατσίν είναι κρίσιμος για ολόκληρη την άμυνα του Καραμπάχ (μαζί με τον έλεγχο του εναλλακτικού δρόμου από τον Βαρντενίς προς τον Μαρντακέρ) και η απώλειά του θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες τόσο την Αρμενία όσο και το NKR. Εάν χανόταν αυτός ο δρόμος, τότε, ουσιαστικά, θα κατέρρεε και η άμυνα του Καραμπάχ. Ο διάδρομος Λατσίν έχει τεράστια σημασία για τον εφοδιασμό ολόκληρου του Καραμπάχ, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών προμηθειών, καθώς τον συνδέει με την Αρμενία.

Την Παρασκευή, ο Αρμένιος υπουργός Άμυνας Δαυίδ Τονογιάν έφτασε στην πρωτεύουσα του ΝΚΡ, το Στεπανακέρτ, και ανέλαβε τη διοίκηση των στρατευμάτων του Καραμπάχ. Όχι ότι το γεγονός αυτό επηρέασε την εξέλιξη των γεγονότων. Πιθανότατα, οι Αρμένιοι κατάφεραν να συγκεντρώσουν επαρκείς δυνάμεις για να κόψουν την επαφή του προπορευόμενου αζερικού στρατιωτικού τμήματος με τα μετόπισθεν, και το Σάββατο, 24 Οκτωβρίου, να το βομβαρδίσουν ανηλεώς με MLRS. Ως αποτέλεσμα, το αζερικό προπορευόμενο τακτικό τάγμα (BTG) καταστράφηκε και οι δυνάμεις που το υποστήριζαν υποχώρησαν στο Qubadlı.

Αυτή ήταν η πρώτη σοβαρή τακτική νίκη των Αρμενίων στο νότιο τμήμα του μετώπου, έπειτα από την εγκατάλειψη ουσιαστικά ολόκληρης της «ζώνης ασφαλείας» και της απώλειας πρόσβασης στα σύνορα του Ιράν. Επιπλέον, η ανεπιτυχής υπεράσπιση του Zangilan οδήγησε σε μια χαοτική υποχώρηση των αρμενικών δυνάμεων βόρεια ,προς το Λατσίν, κάτι που συνιστούσε σχεδόν μια στρατηγική ήττα.

Άλλο τώρα αν τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν, συνηθισμένα να επιτίθενται στις συνθήκες της στέπας, δεν μπορούν επαρκώς να πραγματοποιήσουν έφοδο στα υψώματα και στα βουνά. Μεταξύ του Qubadlı και του Λατσίν υπάρχουν όρη ύψους περίπου 1.700 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, και τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν δεν μπορούν να συνεχίσουν την επίθεση με τον ίδιο ρυθμό. Ήλθαν αντιμέτωπα με την υπεράσπιση του «ορεινού φρουρίου» του Καραμπάχ, το οποίο δεν είναι έτοιμα να το καταλάβουν με εφοδο. Σε τέτοια γεωμορφολογία δεν μπορούν να δράσουν ούτε η αζέρικη αεροπορία ούτε τα drones, που σε σημαντικό βαθμό συνετέλεσαν στον ρυθμό προώθησης των Αζέρων στην στέπα. 

Οι Αρμένιοι τράβηξαν τους Αζέρους στην ίδια παγίδα που είχαν ήδη πέσει αρκετές φορές: η εμπροσθοφυλακή πηγαίνει σαν σε παρέλαση, αλλά στη συνέχεια πέφτει στη ζώνη πυρός των αρμενικών πυραυλικών αμυντικών συστημάτων και, υποχωρώντας, βρίσκει ναρκοπέδια που έχουν απομείνει εκεί από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Η οργάνωση αυτής της επιχείρησης απαίτησε μια σοβαρή συγκέντρωση δυνάμεων και ειδικές προσπάθειες από τους Αρμένιους. Αλλά δεν είχαν άλλη επιλογή, δεδομένης της κολοσσιαίας σημασίας του διαδρόμου Λατσίν.

Προηγούμενες προσπάθειες να περικυκλώσουν τις ομάδες της εμπροσθοφυλακής του στρατού του Αζερμπαϊτζάν σε έναν κλασικό κλοιό δεν πέτυχαν, λόγω της υπεροχής του αζερικού πυροβολικού σε αυτήν την περιοχή. Η ευρέως διαφημιζόμενη (και προσωπικά από τον πρωθυπουργό Νικόλ Πασινιάν) προσπάθεια να επανέλθουν οι Αρμένιοι στα ιρανικά σύνορα, μέσω της ανοιχτής και πρακτικά χωρίς φύλαξη πλευράς των Αζέρων σκόνταψε στο «ελαφρύ ιππικό» του Αζερμπαϊτζάν- το ρυμουλκούμενο πυροβολικό και το τσέχικο τροχοφόρο αυτοκινούμενο πυροβολικό DANA.

Στους άλλους τομείς του μετώπου, δούλεψε η αρχή του «ορεινού φρουρίου». Μόλις οι μονάδες του Αζερμπαϊτζάν πλησίασαν τα βουνά, η επίθεσή τους κατέρρευσε. Από αυτή την άποψη, η κατάσταση στο βόρειο τμήμα του μετώπου είναι πολύ ενδεικτική. Οι αλπινιστές και οι ειδικές δυνάμεις μπόρεσαν να σκαρφαλώσουν μόνο σε μία βουνοκορφή στην οροσειρά του Murovdag (αυτό είναι το φυσικό βόρειο σύνορο του Καραμπάχ και της περιοχής Kelbajar, που συνδέει το Καραμπάχ με την Αρμενία). Σε αυτό το σημείο σταμάτησε και η επίθεση των Αζέρων από τον βορρά. Πριν από μερικές ημέρες, μια προσπάθεια προώθησης κοντά στο όρος Άγκερ τελείωσε με την εξόντωση ενός λόχου ειδικών δυνάμεων, έπειτα από την οποία το Μπακού έπαυσε κάθε απόπειρα επίθεσης στη βόρεια ζώνη. 

Στον βορειοανατολικό τομέα, η επίθεση του Αζερμπαϊτζάν στην αρχή εξελίχθηκε, φαινομενικώς, με επιτυχία, αν και εξαιρετικά αργά. Οι Αζέροι προωθήθηκαν με κόστος πολύ μεγάλων απωλειών, κατά μήκος της κοιλάδας του ποταμού Τέρτερ, και κατέλαβαν αρκετά μεγάλες κατοικημένες περιοχές, αλλά και εκεί κόλλησαν. Ο στρατηγικός στόχος αυτού του μετώπου ήταν η κατάληψη της πόλης Mardakert, απ’ όπου περνά ο δεύτερος  δρόμος από την Αρμενία (η εναλλακτική επιλογή προς το Λατσίν, αλλά με λιγότερες δυνατότητες μεταφοράς). Ο στόχος απέτυχε, και οι Αρμένιοι τώρα κρατούν με επιτυχία αυτό το μέτωπο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν δεν επέδειξε τακτική ευελιξία. Ακόμη και τα εκπαιδευμένα τμήματα του πεζικού, όπως οι αλπινιστές και οι ειδικές δυνάμεις, απλώς επιτέθηκαν μετωπικά στις ορεινές αρμενικές θέσεις, αναρριχήθηκαν στις πλαγιές, υπέστησαν μεγάλες απώλειες και σταμάτησαν.

Το αποτέλεσμα της επιτυχούς άμυνας των Αρμενίων στα βόρεια, βορειοανατολικά (τα δύο αυτά μέτωπα σχετίζονται μεταξύ τους, αν και χωρίζονται λόγω της γεωμορφολογίας του εδάφους), και ακόμη περισσότερο στο νότο, ήταν η κατάρρευση ολόκληρου του στρατηγικού σχεδίου του Μπακού. Προβλεπόταν επίθεση από βορρά και νότο και προώθηση έως και στις δύο διαδρομές εφοδιασμού από την Αρμενία. Η καθήλωση του στρατού στο βόρειο μέτωπο έθαψε αυτήν τη στρατηγική.

Η ήττα της αζερικής εμπροσθοφυλακής στα περίχωρα του Λατσίν κατέστησε δυνατή τη διάσωση του NKR από την «ατμόσφαιρα καταστροφής» - τουλάχιστον προσωρινά. Μέχρι στιγμής, οι Αρμένιοι έχουν καταφέρει να αποφύγουν μια στρατηγική ήττα, αλλά το πόσο μπορούν να παγιώσουν αυτήν την επιτυχία είναι ένα άλλο ζήτημα. Η επιχειρησιακή πρωτοβουλία, πάντως, παραμένει στους Αζέρους, παρ’ όλο ότι δεν έχουν επιτύχει τους στρατηγικούς στόχους τους. Πίσω από το Qubadlı, παραμένει μια μικρή αρμενική επιχειρησιακή ομάδα που αντιστέκεται λυσσασμένα, χωρίς να δίνει την ευκαιρία στον εχθρό να συνδεθεί με το Ναχιτσεβάν, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να της παρασχεθούν εφόδια.

Ο στρατηγικός στόχος της προώθησης του στρατού του Αζερμπαϊτζάν επί του παρόντος αναφέρεται ότι είναι η Σούσα, αλλά, μετά τη διακοπή της επίθεσης στο Λατσίν, αυτό μοιάζει με όνειρο.

Το νότιο σώμα, το οποίο, το τελευταίο διάστημα, προωθείτο δραστήρια, τώρα βρίσκεται σε άσχημη κατάσταση και χρειάζεται ενισχύσεις. Μια μετωπική επίθεση στο "ορεινό φρούριο" πλέον αποκλείεται. Η ανακωχή θα επιτρέψει στην πλευρά του Αζερμπαϊτζάν να εξοπλίσει σταδιακά το νότιο Σώμα και, ενδεχομένως, να αφαιρέσει κάποιες μονάδες από αυτό για να οργανώσει μια πίεση στο κεντρικό μέτωπο. Η πιθανότητα μιας επίθεσης στον Λατσίν αυτή τη στιγμή τουλάχιστον έχει στην πραγματικότητα απαλειφθεί. 

Η νίκη στο Λατσίν θα δώσει στους Αρμένιους την ευκαιρία να επανεξετάσουν τα σχέδια δράσης τους και να αρχίσουν να συγκροτούν ένα νέο αμυντικό σύστημα. Υπάρχει επίσης και η πτυχή του ηθικού: η άμυνα του Zangilan δεν λειτούργησε από την αρχή και, για πρώτη φορά από το 1988, μπορούσαμε να μιλάμε για μια χαοτική υποχώρηση των αρμενικών στρατευμάτων, παρ’ όλες τις πατριωτικές εκκλήσεις. Τώρα η πατριωτική διάθεση επιστρέφει.

Από την άποψη του μαχητικού πνεύματος, η Αρμενία και το NKR χρειάζονταν τουλάχιστον μία τέτοια νίκη, αν και τοπική, για να επιστρέψουν τα στρατεύματα στην απαιτούμενη  κατάσταση μάχης. Τα κατάφεραν, και μάλιστα στον πιο σημαντικό στρατηγικό τομέα.


Πηγή: https://vz.ru/world/2020/10/26/1067229.html

Παρασκευή 23 Οκτωβρίου 2020

Ο Ερντογάν προσπαθεί να ανοίξει διάδρομο προς την Κασπία

  





του Yevgeniy Pogrebnyak

H απάντηση βρίσκεται τόσο στην ιδεολογική όσο και στην οικονομική σφαίρα: Στην Κωνσταντινούπολη δεν κρύβουν ότι επιδιώκουν να ενοποιήσουν όλους τους τουρκικούς λαούς, με κέντρο την πόλη αυτή, δηλαδή προωθούν την ιδέα του περιβόητου Παντουρκισμού (ενοποίηση όλων των εδαφών που κατοικούνται από Τούρκους σε ένα μόνο κράτος). Τέτοια υπερφιλόδοξα σχέδια αντιμετωπίζουν όμως πολλά εμπόδια, πρώτα απ’ όλα την απουσία άμεσων συνόρων μεταξύ της Τουρκίας και των άλλων τουρκικών χωρών. Αυτό καθιστά αδύνατη τη στενή οικονομική και στρατιωτική ολοκλήρωση μεταξύ τους, καθώς οι διαδρομές διέλευσης διέρχονται από χώρες που δεν μπορούν να χαρακτηριστούν φιλικές και αξιόπιστες. Η σύγχρονη Τουρκία, σημαντικά συρρικνωμένη σε σύγκριση με την αυτοκρατορία πριν από πεντακόσια χρόνια, επιδιώκει να επεκτείνει τη ζώνη επιρροής της με οποιονδήποτε τρόπο. Για το σκοπό αυτό, οι Τούρκοι επέλεξαν τρία σχέδια: τον Παντουρκισμό, τον Οθωμανισμό (αυτοκρατορική ιδεολογία) και τον Ισλαμισμό. Μάλιστα, αποφάσισαν να τα χρησιμοποιήσουν ταυτόχρονα, παρά την προφανή ασυμβατότητα μεταξύ τους
Η πορεία προς την ηγεσία του ισλαμικού κόσμου έχει σταματήσει, υπάρχουν πάρα πολλοί ισχυροί ανταγωνιστές που, μπροστά σε έναν κοινό εχθρό, αποφάσισαν να κτίσουν μια κοινή γραμμή άμυνας μπροστά στο χρόνο. Και στην ίδια την Τουρκία υπάρχει ισχυρή κοσμική αντιπολίτευση, η οποία εμποδίζει τους φανατικούς θρησκευόμενους να μετατρέψουν τη χώρα σε ανάλογο της Σαουδικής Αραβίας. Οι ίδιοι οι Άραβες θυμούνται καλά τη στάσιμη περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης, ταπεινωτική για αυτούς, όταν σχεδόν όλα τα αραβικά κράτη παραδόθηκαν στους Τούρκους. Σε αυτό το πλαίσιο, ακόμη και η «σιωνιστική» απειλή δεν φαίνεται πλέον να είναι πρώτης προτεραιότητας, οι Άραβες κάνουν ειρήνη με το Ισραήλ με την προοπτική να δημιουργήσουν μια ενιαία αμυντική συμμαχία εναντίον της Τουρκίας (και του Ιράν). 
Η δημιουργία μιας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας νούμερο 2 μπλοκαρίστηκε στα βόρεια της Συρίας: έχοντας καταλάβει μέρος του εδάφους, οι Τούρκοι δεν μπόρεσαν να φέρουν σε πέρας το στόχο που είχαν αναλάβει, να νικήσουν δηλαδή τις κουρδικές μονάδες αυτοάμυνας. Όλο και περισσότερες κατοικημένες περιοχές αναγνωρίζουν την εξουσία της επίσημης Δαμασκού, η οποία δεν θα σταματήσει μέχρι να εκδιώξει όλους τους ξένους εισβολείς. Στη Μεσόγειο Θάλασσα, ήταν αδύνατο να προωθηθεί. Οι Κύπριοι και οι Έλληνες της ηπειρωτικής Ελλάδας, με την υποστήριξη της Γαλλίας, δεν προτίθενται να κάνουν εδαφικές παραχωρήσεις. 

Από το Μαρόκο έως την Αλάσκα 
Η μεγαλύτερη πρόοδος για την τουρκική επέκταση (με ιδεολογικούς όρους) επετεύχθη στην παντουρκική κατεύθυνση - και ο Ερντογάν προσπαθεί με όλη του τη δύναμη να προωθήσει περαιτέρω αυτήν την επιτυχία. Αυτό διευκολύνθηκε σε μεγάλο βαθμό από τη σύγκρουση του Καραμπάχ, η οποία ώθησε το Μπακού στην αγκαλιά της Κωνσταντινούπολης. Στη δεκαετία του '90, το Αζερμπαϊτζάν ηττήθηκε εντελώς, ο αρμενικός στρατός ήδη σχεδίαζε μια επίθεση βαθιά στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν, και μόνον οι απειλές της Τουρκίας ότι θα επέμβει μπόρεσαν να παγώσουν τον πόλεμο. Το Αζερμπαϊτζάν βαριά λαβωμένο, έχοντας χάσει το 20% του εδάφους του, χρειαζόταν επειγόντως συμμάχους για πάρει την στρατιωτική ρεβάνς. Οι Τούρκοι ήταν οι μόνοι που υποστήριξαν ανοιχτά τα ρεμβασιστικά σχέδια για απελευθέρωση των κατεχόμενων εδαφών με στρατιωτικά μέσα. Σε αντάλλαγμα, οι Αζέροι (οι οποίοι στα τσαρικά χρόνια ονομάζονταν Υπερκαυκασιανοί Τάταροι) έπρεπε να παραδεχτούν ότι ήταν ένας λαούς με τους Τούρκους, που ζούσαν σε δύο κράτη. Η δημιουργηθείσα ταύτιση έγινε το πρώτο θεμέλιο για το νέο «μεγάλο Τουράν» που οικοδομείται
«Τουράν» αρχικά ήταν η λεγόμενη ένωση ιρανόγλωσσων νομάδων στο απέραντο έδαφος της Κεντρικής Ασίας. Στη συνέχεια, όταν αυτά το εδάφη άρχισαν να τα κατοικούν τουρκόφωνες φυλές, διατήρησαν αυτόν τον όρο, η έννοια του οποίου είναι πολύ αόριστη, αλλά υπονοεί την ενοποίηση όλων των τουρκικών λαών. Στην πραγματικότητα, οι ιδεολογίες του «Παντουρκισμού» και του «Τουρανισμού» είναι από πολλές απόψεις παρόμοιες. 
Στις τουρκικές χώρες, εκτός από την Τουρκία, συμπεριλαμβάνουν το Καζακστάν, το Τουρκμενιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Κιργιστάν, το Αζερμπαϊτζάν και η «βόρεια Κύπρος». Προσπαθούν επίσης να συμπεριλάβουν τους πληθυσμούς της Ουγγαρίας και της Μογγολίας, που έχουν προγόνους νομάδες, αν και είναι εντελώς διαφορετικές εθνικές ομάδες. Εδάφη που κατοικούνται ή κάποτε κατοικούνταν από τουρκικούς λαούς επίσης εντάσσονται στο μελλοντικό Τουράν. Στη Ρωσία, αυτές είναι οι περιοχές του Μέσου και του Κάτω Βόλγα, η Κριμαία και σχεδόν το ήμισυ της Σιβηρίας και της άπω ρωσικής Ανατολής μέχρι τις ακτές του Βερίγγειου πορθμού. Στην Κίνα, είναι η Αυτόνομη Περιφέρεια Xinjiang των Ουιγούρων, που ονομάζεται συχνότερα Ανατολικό Τουρκεστάν, το οποίο καταλαμβάνει το 1/6 της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Στη Μέση Ανατολή, περιλαμβάνονται οι βόρειες επαρχίες του Ιράν, του Αφγανιστάν και του Ιράκ. Δεν έχει καμία σημασία ότι ένα τέτοιο τεράστιο κράτος δεν υπήρξε ποτέ στο παρελθόν. Ακόμη και ο Τζένγκις Χαν δεν πήγε πολύ βαθιά στη Σιβηρία. Τους σύγχρονους απολογητές του Παντουρκισμού δεν τους απασχολεί αυτό το γεγονός. Στους χάρτες που σχεδιάζουν και διανέμουν επιμελώς στο Διαδίκτυο, η περιοχή του Τουράν καταλαμβάνει ακόμη και εντελώς ξένα εδάφη. Αυτοί οι χάρτες, με τη σειρά τους, τοποθετούνται σε όλες τις μουσουλμανικές χώρες, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται μια περιοχή μεγαλύτερη και από τη βρετανική αποικιακή αυτοκρατορία.  

Ανατολική ασπίδα 
"Η γεωγραφία είναι πεπρωμένο." Η δήλωση αυτή του Ναπολέοντα είναι επίκαιρη και στον 21ο αιώνα. Το κύριο πρόβλημα των φιλόδοξων σχεδίων του Παντουρκισμού είναι η απουσία κοινών χερσαίων συνόρων με το νεοεμφανιζόμενο κέντρο. Η Τουρκία συνορεύει μόνο με την περιοχή του Ναχιτσεβάν - τον θύλακα του Αζερμπαϊτζάν, ο οποίος συνορεύει με την τουρκική επικράτεια για μόνον δέκα χιλιόμετρα. Διαφορετικά, η Τουρκία περιβάλλεται από μη τουρκικά κράτη, με τα οποία έχει διαφορετικό βαθμό εχθρότητας. Ο κλοιός αυτός, σύμφωνα με τις τουρκικές φιλοδοξίες, πρέπει να σπάσει, γιατί χωρίς να συμβεί αυτό είναι αδιανόητα τα σχέδια ενοποίησης σε εθνοτική βάση. Ποιος βρίσκεται μεταξύ Τουρκίας και Αζερμπαϊτζάν; Αυτό το κράτος είναι οπωσδήποτε άτυχο, και το θέμα δεν είναι μόνον για τη συντομότερη διαδρομή υλικοτεχνικής υποστήριξης στον Νότιο Καύκασο που διασχίζει την επικράτειά της. Η Αρμενία, από την ίδια την ύπαρξή της εντός των σημερινών συνόρων της, αποτελεί εμπόδιο, εξαιτίας του οποίου είναι αδύνατο να δημιουργηθούν οι αποτελεσματικές υπερκρατικές ενώσεις που κατασκευάζει ο Ερντογάν. Είναι αδύνατο να οικοδομηθεί το «μεγάλο Τουράν» εάν όλος ο εφοδιασμός περνά από τη Γεωργία και το Ιράν ... Καθόλου συμπτωματικά η σύνοδος του Συμβουλίου Συνεργασίας των Τουρκόφωνων Κρατών (Τουρκικό Συμβούλιο) θα πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο στο Μπακού. Συνήθως σε αυτήν την εκδήλωση, συζητούνται θέματα ανθρωπιστικής και οικονομικής συνεργασίας των τουρκικών χωρών. Τώρα, η Τουρκία θα φέρει στο προσκήνιο το ζήτημα της στρατιωτικής συνεργασίας. Ωστόσο, η Τουρκία και η Ουγγαρία βρίσκονται στο ΝΑΤΟ, ενώ το Καζακστάν και η Κιργιζία βρίσκονται στον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας. Τούρκοι εμπειρογνώμονες, από καιρό, ρίχνουν ιδέες για έναν ενιαίο «τουρανικό στρατό», αλλά κάτι τέτοιο ακόμη δεν έχει ανακοινωθεί από επίσημα χείλη. Τα ουδέτερα Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν και Αζερμπαϊτζάν, που επισήμως δεν αποτελούν μέλη στρατιωτικών ή οικονομικών συμμαχιών, θεωρητικά μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για μια στενότερη στρατιωτική ολοκλήρωση, κι επιπλέον, βρίσκονται σε άμεση επαφή μεταξύ τους μέσω της Κασπίας Θάλασσας. Το μόνο που λείπει είναι η γέφυρα προς την Τουρκία, η οποία μπορεί να περάσει είτε μέσω του Ιράν, το οποίο είναι απίθανο, είτε μέσω της Αρμενίας. Το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία χωρίζονται από μια μικρή λωρίδα αρμενικού εδάφους, καθώς και αρκετές περιοχές του Αζερμπαϊτζάν που ελέγχονται από τους Αρμένιους, τις οποίες κατέλαβαν τη δεκαετία του '90. Σε αυτές τις περιοχές τώρα λαμβάνει χώρα η κύρια επίθεση των Αζέρων. Η αφορμή για τη μεταφορά των εχθροπραξιών στην ίδια την Αρμενία μπορεί να βρεθεί πολύ άνετα. Το Μπακού έχει ήδη δηλώσει ότι ο θύλακας του Ναχιτσεβάν επλήγη από πυραύλους (το Ερεβάν αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη). Λίγες ακόμη τέτοιες επιθέσεις, και είναι δυνατόν να κηρυχθούν «ιστορικά» δικαιώματα επί της νότιας Αρμενίας, η οποία κατέλαβε και διαίρεσε το έδαφος του Αζερμπαϊτζάν σε δύο μέρη. Επιπλέον, ένα μέρος των ορεινών περιοχών του Καραμπάχ μπορεί να αναγνωριστεί ως αρμενικό έδαφος, σαν ένα είδος αποζημίωσης, και έτσι να ανακοινωθεί στην παγκόσμια κοινότητα ότι έχει πραγματοποιηθεί ανταλλαγή εδαφών. 

Έξωση της Κίνας 
Φυσικά, μια τέτοια εξέλιξη των γεγονότων είναι αδύνατη στο εγγύς μέλλον, αλλά ο Ερντογάν, όπως και κάθε άλλος φανατικός ιδεολόγος, δουλεύει για το μέλλον. Το κύριο στοιχείο εδώ δεν είναι ο χρόνος, αλλά η ίδια η τάση, η ώθηση προς τη σωστή κατεύθυνση. Στο τέλος, και η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν προέκυψε αμέσως, καθώς κάθε νέος σουλτάνος κατακτούσε όλο και περισσότερα νέα εδάφη, έως ότου στην Βιέννη έδειξαν στους Τούρκους τον δρόμο της επιστροφής. Έτσι, ο σημερινός «σουλτάνος» προσπαθεί να κατευθύνει την Τουρκία στο δρόμο της επέκτασης προς όλες τις πιθανές κατευθύνσεις, πυροδοτώντας στρατιωτικές συγκρούσεις προκειμένου να στείλει στρατεύματα στο έδαφος ενός εξασθενημένου κράτους και να μην φύγουν πλέον από εκεί
Και ενώ στα νότια και δυτικά υπάρχει ένα πυκνό τείχος από τις ενωμένες δυτικές και αραβικές χώρες, στα ανατολικά μπορεί να επωφεληθεί από τις ασταθείς μετα-σοβιετικές χώρες. Η τουρκική προπαγάνδα λειτουργεί από καιρό με επιτυχία στην Κεντρική Ασία. Και περιλαμβάνει δημοφιλείς τουρκικές τηλεοπτικές σειρές, μουσική, πανεπιστήμια και οικονομικές επενδύσεις. Είναι αλήθεια ότι μια τέτοια πίεση προς τα ανατολικά ολοένα και περισσότερο προσκρούει σε μια άλλη, που κινείται από την αντίθετη κατεύθυνση. 
Σύμφωνα με τις οδηγίες του Κομφούκιου, το Πεκίνο αυξάνει σταδιακά την επιρροή του στις χώρες της Κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου. Το χερσαίο τμήμα του προγράμματος «One Belt, One Road» περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός αξιόπιστου διαδρόμου μεταφορών από την Κίνα προς την Ευρώπη που θα αποτελείται από πιστές προς το Πεκίνο χώρες. Η Τουρκία και ο Νότιος Καύκασος στην προκειμένη περίπτωση γίνονται το αντικείμενο της κινεζικής οικονομικής επέκτασης. Εν τω μεταξύ, τα τουρκικά αγαθά, χωρίς να υπολογίζονται τα γεωργικά προϊόντα, ανταγωνίζονται τα κινεζικά, έχοντας περίπου τις ίδιες τιμές. Αυτό δεν αρέσει στην Κίνα, η οποία είναι συνηθισμένη να εκμεταλλεύεται το πλεονέκτημα των χαμηλών τιμών για τα προϊόντα της. Ταυτόχρονα, οι χώρες της Κεντρικής Ασίας ανακατευθύνουν όλο και περισσότερο τις εξαγωγές τους, οι οποίες αποτελούνται κυρίως από πρώτες ύλες (υδρογονάνθρακες, μέταλλα), στην Κίνα, κάτι που δεν αρέσει στους Τούρκους. Η Τουρκία εδώ και καιρό ασκεί πιέσεις για την δημιουργία ενός αγωγού φυσικού αερίου από το Τουρκμενιστάν στο Αζερμπαϊτζάν για την αύξηση των εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Σε αυτήν την περίπτωση, όπως και στην περίπτωση της Ουκρανίας, οι Τούρκοι θα μπορούν να κερδίζουν δισεκατομμύρια δολάρια μόνο με τη διαμετακόμιση, χωρίς να κάνουν τίποτα. Εκτός από τους οικονομικούς λόγους, η Κίνα θα αντιταχθεί έντονα στην τουρκική επιρροή και για ιδεολογικούς λόγους. Στις απέραντες ασιατικές στέπες, οι Ούννοι, οι Τούρκοι, οι Μογγόλοι και άλλοι νομαδικοί λαοί δημιούργησαν ισχυρές νομαδικές αυτοκρατορίες (Χανάτα). Και δημιουργήθηκαν για δύο βασικά σκοπούς: 1) για να λεηλατούν την Κίνα. 2) για να λεηλατούν την Περσία. Η ίδια η προοπτική δημιουργίας ενός τεράστιου κρατικού σχηματισμού με βάση την επιστροφή στις νομαδικές παραδόσεις, προκαλεί την αντίθεση των γειτονικών χωρών που έχουν ως βάση την αγροτική κουλτούρα. 
Η εταιρική σχέση μεταξύ Ρωσίας, Κίνας και Ιράν θεωρείται αναγκαστική - για την αντιμετώπιση της επιθετικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών. Αλλά φαίνεται ότι έχει εμφανιστεί ένας ακόμη παίκτης, κατά του οποίου θα δράσει αυτή η τριπλή συμμαχία. Ποιος θα είναι ο ρόλος της Ρωσίας; Δεν υπάρχει ακόμη συγκεκριμένη απάντηση σε αυτήν την ερώτηση. Εάν το επιθυμούσε, η Μόσχα θα μπορούσε να σταματήσει τον πόλεμο στο Καραμπάχ με μία μόνο δήλωση ότι ο στολίσκος της Κασπίας είναι έτοιμος να βοηθήσει την σύμμαχό του στον ΟΣΣΑ (στην Κασπία ο ρωσικός στόλος είναι ισχυρότερος από αυτούς και των άλλων τεσσάρων χωρών μαζί). Ωστόσο, αυτό θα μετατρέψει αμέσως το Αζερμπαϊτζάν σε μια δεύτερη Γεωργία. Σίγουρα δεν αξίζει να δημιουργήσουμε ακόμη έναν εχθρό, τουλάχιστον ενώ η Αρμενία χτίζει το δικό της εθνικιστικό κράτος. Υπενθυμίζουμε ότι το Ερεβάν θεωρεί την Κριμαία ουκρανική. Ποιου είναι τότε το Καραμπάχ; Η Αρμενία πρέπει να σωθεί από την τουρκική επέκταση, αλλά σε καμία περίπτωση με οποιοδήποτε κόστος, αλλά μόνο στο βαθμό που δεν βλάπτει πολύ τα ρωσικά συμφέροντα. Δεν πρέπει να επιτραπεί η πλήρης συγχώνευση Τουρκίας και Αζερμπαϊτζάν. Αν είναι δύο, δεν θα είναι σε θέση να οικοδομήσουν μια παντουρκική αυτοκρατορία (είναι όπως σαν η Πολωνία και η Τσεχική Δημοκρατία να κηρύξουν τη δημιουργία μιας κοινής πανσλαβικής αυτοκρατορίας), αλλά η ένωσή τους θα ανοίξει τις πύλες για την τουρκική επέκταση σε όλο τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Κι αυτό, επίσης, δεν πρέπει να το επιτρέψουμε.

πηγή: https://vz.ru/opinions/2020/10/22/1066689.html

Δευτέρα 19 Οκτωβρίου 2020

Εισήγηση στο Θ’ Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος -200 έτη από την Επανάσταση του 1821


Εισήγηση στο Θ’ Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, με αφορμή τα 200 έτη από την εθνική παλιγγενεσία, με θέμα:
"Η επίδραση της ελληνικής επανάστασης του 1821 στη Ρωσία και στο κίνημα των «Δεκεμβριστών»" (17.10.20)

 

Η ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας στην Οδησσό, η έναρξη της επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες με εφαλτήριο την Βεσσαραβία και η, καταλυτική για την έκρηξη της επανάστασης, σχεδόν καθολική πεποίθηση των Ελλήνων ότι ο τσάρος θα την στήριζε, υπήρξαν αποτελέσματα των μακροχρόνιων σχέσεων που αναπτύχθηκαν ανάμεσα στον ελληνισμό και στη Ρωσία.

Η ίδια προσμονή, ωστόσο, δεν εκπορευόταν μόνον από την ελληνική πλευρά, αλλά, αντιστοίχως, και από την ρωσική. Ανεξαρτήτως των κινήτρων της κεντρικής εξουσίας, που, οπωσδήποτε, εξέφραζε βασικές οικονομικές και γεωστρατηγικές επιδιώξεις των ηγεμονικών στρωμάτων της χώρας, η πεποίθηση για την αναγκαιότητα στρατιωτικής συνδρομής στους καταπιεζόμενους χριστιανούς των Βαλκανίων ήταν απόλυτα εδραιωμένη στη ρωσική κοινωνία. Ιδιαίτερη, όμως, ήταν η σχέση των μελών της μυστικής οργάνωσης των αξιωματικών του ρωσικού στρατού, που έμελλε να γίνουν γνωστοί ως «Δεκεμβριστές», με τους Έλληνες που συμμετείχαν στην εκστρατεία στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, και, πρωτίστως, με τον ίδιο τον Αλέξανδρο Υψηλάντη.

Η εμπειρία από την εκστρατεία στην Ευρώπη, κατά τη διάρκεια του 6ου αντιναπολεόντειου συνασπισμού, το 1813-14, υπήρξε καταλυτική για τις αντιλήψεις πολλών αξιωματικών του ρωσικού στρατού. Η επιρροή από την επαφή με μια άλλη πραγματικότητα, τους έστρεψε προς τη διεκδίκηση ριζικών κοινωνικών και πολιτικών φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων στην ίδια τη Ρωσία. Βασικοί στόχοι των μυστικών εταιρειών που συγκρότησαν, ήταν η κατάργηση της απάνθρωπης δουλοπαροικίας και η μεταβολή του πολιτεύματος είτε σε συνταγματική μοναρχία, που υποστήριζε η «Εταιρεία του Βορρά», είτε σε δημοκρατία, που με σθένος διεκδίκησε αυτή του Νότου. Ταυτόχρονα, ενισχύθηκε η αντίληψη για τον μεσσιανικό ρόλο που καλείτο να παίξει η Ρωσία στην απελευθέρωση των λαών της Ευρώπης, και ειδικότερα των ομοδόξων λαών των Βαλκανίων, Ελλήνων και Σλάβων. Τα βασικά στελέχη της «Εταιρείας του Νότου», όπως ήταν ο Μιχαήλ Ορλώφ και ο Πάβελ Πέστελ, έβλεπαν το ελληνικό ζήτημα ως μέσο για την κήρυξη μιας πανευρωπαϊκής επανάστασης, που θα είχε ως στόχο, με την βοήθεια και της εξέγερσης των Σλάβων της αυτοκρατορίας των Αψβούργων, την κατάρρευση της Ιεράς Συμμαχίας και, τελικά, την ανατροπή του τσαρικού καθεστώτος. Όπως έγραψε ο Δεκεμβριστής ποιητής Βλαντίμηρ Ραγιέφσκι η εξέγερση των Ελλήνων θα «αφυπνίσει τον λαό από τον ύπνο και την ύδρα της μισοκοιμισμένης ελευθερίας».

Το σχέδιο του Ορλώφ ήταν να ενισχύσει στρατιωτικά την ελληνική επανάσταση, πυροδοτώντας έτσι έναν ρωσο-τουρκικό πόλεμο, που θα κατέληγε και σε μια ένοπλη εσωτερική εξέγερση. Αναμφισβήτητο γεγονός είναι επίσης ότι οι διεργασίες για την ελληνική επανάσταση και την εσωτερική ρωσική εξέγερση, κατά τους μήνες αυτούς μεταξύ 1820-21, λάμβαναν χώρα στον ίδιο τόπο και ίσως συζητούνταν από κοινού, κυρίως στο Κισινιόφ. Η συνεργασία αυτή με τους Έλληνες Φιλικούς επηρέασε, όμως, και τους Ρώσους συνωμότες αξιωματικούς. Συγκεκριμένα, η γνωριμία του Ορλώφ με τις αρχές συγκρότησης της «Φιλικής Εταιρείας» είχε αντίκτυπο στην πρότασή του για την νέα δομή της ρωσικής μυστικής οργάνωσης, όπως προκύπτει και από την τοποθέτηση που κάνει στη τελευταία συνεδρίαση της «Ένωσης Ευημερίας», που πραγματοποιείται στην Μόσχα τον Ιανουάριο του 1821.

Το ελληνικό ζήτημα απασχόλησε και τον σημαντικότερο πολιτικό νου των Δεκεμβριστών και ηγέτη της «Εταιρείας του Νότου», Πάβελ Ιβάνοβιτς Πέστελ. Ο Πέστελ στο συνταγματικό σχέδιο που παρουσίασε με την ονομασία «Ρωσική Αλήθεια» συμπεριέλαβε και το σχέδιο δημιουργίας του «Ελληνικού Βασιλείου». Όπως υπογράμμισε ο διακεκριμένος Δεκεμβριστής, ιταλικής καταγωγής, αντισυνταγματάρχης Αλεξάντερ Πόντζιο, το σχέδιο ήταν «να κηρυχθεί πόλεμος κατά των Τούρκων και να αποκατασταθεί μια ανατολική δημοκρατία υπέρ των Ελλήνων. Και κατ’ αυτόν τον τρόπο στο πολιτικό πεδίο θα εμφανιστεί (η επαναστατική ρωσική κυβέρνηση) με τις πιο αξιόπιστες προθέσεις για τους άλλους λαούς της Ευρώπης».  Επίσης, ο Σεργκέι Τουργκιένεφ, που βρισκόταν κοντά στους Δεκεμβριστές και εργαζόταν στη ρωσική πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη, σημείωσε ότι «το έμβρυο της επανάστασης είναι παντού όπου υπάρχει δυσαρέσκεια για την εξουσία… και δεν είναι μακριά η ώρα που θα λήξει η αναμονή του λαού και θα αρχίσει η πανευρωπαϊκή επανάσταση».

Αναμφίβολα, η έκρηξη της επανάστασης προκάλεσε τεράστια εντύπωση στη ρωσική κοινή γνώμη. Όταν έφθασαν τα νέα «σχεδόν όλη η ρωσική κοινωνία, άνθρωποι με τις πιο διαφορετικές πεποιθήσεις εκδήλωσαν την θερμή τους συμπάθειά στους μαχητές της ελευθερίας, και ζωηρό ενδιαφέρον για την παροχή από τη Ρωσία πραγματικής και άμεσης βοήθειας προς τους Έλληνες».

Στις τάξεις του ρωσικού στρατού επικράτησε αναστάτωση. Όλοι ανέμεναν από στιγμή σε στιγμή την έφοδο στην Μολδαβία προς βοήθεια του Υψηλάντη. «Θεωρώντας τον πόλεμο με την Τουρκία αναπόφευκτο, ο [αρχηγός του Επιτελείου της 2ας στρατιάς Πάβελ] Κισελιόφ ξεκίνησε να προετοιμάζει καλά την στρατιά που διοικούσε, η οποία θα είχε και την ευθύνη να διεξάγει αυτόν τον πόλεμο». Ο ίδιος θα γράψει στις 14.3.1821 για την εκστρατεία του Υψηλάντη: «Ας τον βοηθήσει ο Θεός στην ιερή υπόθεση! Θα ήθελα να προσθέσω και η Ρωσσία!».

Στις 13 Μαρτίου ο διοικητής του 7ου Σώματος της 2ης στρατιάς, στρατηγός Α.Β. Ρούντζεβιτς έγραφε στον Κισελιόφ: «δεν θα πάμε για βοήθεια των ομοδόξων μας; από καιρό έπρεπε να αδράξουμε τ’ άρματα -να πάρουμε μέρος στην αναγέννηση του ελληνικού βασιλείου».

Ο Δεκεμβριστής Νικολάι Λόρερ στις «Σημειώσεις» του έγραφε ότι «πολλοί αξιωματικοί της φρουράς άρχισαν να ζητούν να καταταχθούν σε συντάγματα του στρατού, σκεφτόμενοι ότι πλησιάζει η εκστρατεία που είχαν υπ’ όψιν τους για βοήθεια προς τους Έλληνες».

Ο ποιητής Αλεξάντερ Πούσκιν, εξόριστος στο Κισινιόφ, θα γράψει σε επιστολή του: «Έφθασα στο Κισινιόφ πριν από σχετικά λίγο καιρό και σύντομα θα εγκαταλείψω την ευλογημένη Βεσσαραβία: υπάρχουν χώρες ακόμη πιο ευλογημένες», υπονοώντας ότι θα πάει να πολεμήσει για την ελευθερία της Ελλάδας.

Ο Ντμίτρι Ζαβαλίσιν, αξιωματικός του ναυτικού, γιός του αρχηγού των Κοζάκων του Αστραχάν, γράφει ότι «επισκεπτόμουν το σπίτι του Όστερμαν για το λόγο, εκτός της συμπάθειας που του είχα, και η περίσταση, ότι εκεί έκανα πρακτική στα ελληνικά, για την περίπτωση της πιθανότητας εκστρατείας μαζί του για την απελευθέρωση της Ελλάδας. […] Πρέπει να πούμε ότι τότε προοριζόταν για αρχηγός του στρατού για την απελευθέρωση της Ελλάδος, αυτός, αν και προχωρημένης ηλικίας, σκέφθηκε να μάθει ελληνικά και πήρε γι’ αυτό υπασπιστή Έλληνα, και το σπίτι του γέμισε με Έλληνες εμιγκρέδες. Όλοι αυτοί οι Υψηλάντηδες, οι Μαυροκορδάτοι, οι Νέγρηδες και οι άλλοι ήταν συχνοί επισκέπτες του μέχρι την εξέγερση των Ελλήνων».

Η αποκήρυξη από τον Αλέξανδρο Α΄ του διαβήματος του Υψηλάντη, από το Laibach, έπεσε σαν κεραυνός στην Ρωσία, καθώς θεωρήθηκε ακατανόητη, αν και ο τσάρος είχε από χρόνια στραφεί σε συντηρητικότερες αντιλήψεις. Για τη στάση του αυτή, που φαίνεται να πλήττει ακόμη και τα ίδια τα συμφέροντα της χώρας του, δίδονται διάφορες εξηγήσεις, με κυριότερη την πεποίθηση του τσάρου ότι όλα τα επαναστατικά κινήματα ήταν οργανωμένα από ένα συγκεκριμένο κέντρο, με έδρα το Παρίσι, που σκόπευε να ανατρέψει την «ιερή» τάξη των πραγμάτων της οποίας πίστευε ότι ήταν ο θεματοφύλακας.

Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση του Αλέξανδρου, που επέτρεψε στους Τούρκους να συντρίψουν τον επαναστατικό στρατό του Υψηλάντη, και στη συνέχεια η απροθυμία για αποφασιστική απάντηση στις τουρκικές ενέργειες, θα προκαλέσει αγανάκτηση. Οι αντιδράσεις θα εντείνονται από τα νέα για τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄, η σορός του οποίου θα καταλήξει στην Οδησσό, τα πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Πόλης, τις σφαγές των Τούρκων και την έλευση χιλιάδων Ελλήνων προσφύγων στη Ρωσία, αλλά και των επιζώντων μαχητών της καταστροφικής εκστρατείας στις παραδουνάβιες ηγεμονίες.

Ο διπλωμάτης και συγγραφέας Σεργκέι Μπουλγκάκωφ έγραφε στον αδελφό του Κωνσταντίνο: «Είναι κρίμα που στον φωτισμένο αιώνα μας στην Ευρώπη οι βάρβαροι είναι ανεκτοί και καταπιέζουν τους ομόδοξους και φίλους μας. Αν δεν είχα οικογένεια και εσένα, θα πήγαινα να υπηρετήσω και να απελευθερώσω την πατρίδα μου, την Κωνσταντινούπολη. Τι λέει η αυλή μας γι’ αυτό; Άραγε θα αφήσουμε να πέσουν θύματα οι φτωχοί Έλληνες; Αυτό δεν είναι ιστορία του Ναπολέοντα, αυτό δεν είναι ραδιουργία, αλλά είναι πόθος ενός ολόκληρου λαού.

Ο Ζαβαλίσιν θα γράψει ότι «η εξωτερική μας πολιτική, ντροπιάζει το λαϊκό αίσθημα με την ταπείνωση της Ρωσίας να γίνεται ασυνείδητα όργανο του Μέττερνιχ».

Ο αντιστράτηγος, οπαδός του ουτοπικού σοσιαλισμού και μέλος των Δεκεμβριστών, Μιχαήλ Φονβίζιν έγραφε για τη «γενική αγανάκτηση των Ρώσων ενάντια στον Αλέξανδρο Α΄ για την απάνθρωπη αδιαφορία του προς τους ομόδοξους Έλληνες που έπασχαν, οι οποίοι δικαιωματικά περίμεναν απ’ αυτόν όχι μόνον εκδήλωση συμπάθειας, αλλά και κρατική βοήθεια, πολύ περισσότερο που από τα παλιά χρόνια η Ρωσία ξεσήκωσε τους Έλληνες ενάντια στους καταπιεστές τους και τους υποσχέθηκε την ανεξαρτησία».

Αργότερα, ο πρώην υπολοχαγός Πιότρ Καχόβσκι θα γράφει από τα μπουντρούμια του φρουρίου Πετροπάβλοβσκ «… ολόκληρο έθνος [οι Έλληνες] εξολοθρεύεται και η φιλάνθρωπος Συμμαχία παρακολουθεί αδιάφορα[…]!».

Ο Δεκεμβριστής υπολοχαγός Νικολάι Μπασαργκίν θα γράψει ότι «η δυσαρέσκεια του Φιλελεύθερου Κόμματος αυξήθηκε και οι μυστικές εταιρείες άρχισαν να ενεργούν αποφασιστικότερα. Η εξέγερση των Ελλήνων σύγχισε περαιτέρω τις υποθέσεις της Ευρώπης. Σε γενικές γραμμές, ήταν δικαιολογημένη και ενέπνευσε γενική συμπάθεια».

Το ίδιο διάστημα οι Ρώσοι ποιητές, σε ύφος ρομαντικό, επηρεασμένοι φανερά και από τον Μπάιρον, θα γράφουν έργα εμπνευσμένα από τον αγώνα των Ελλήνων, διαμορφώνοντας κλίμα προσμονής ενός επικείμενου ρωσο-τουρκικού πολέμου.

Ο Πούσκιν θα γράψει σειρά από φιλελληνικά ποιήματα και το ημιτελές διήγημα «Ο Κιρτζαλί», για τα γεγονότα της επανάστασης στην Μολδοβλαχία. Ποιήματα θα γράψουν ακόμη οι ποιητές Βίλχελμ Κιουχελμπέκερ, Βασίλι Καπνίστ, με καταγωγή από την Ζάκυνθο, Ραγιέφσκι, Βασίλι Τουμάνσκι, Φιόντορ Γκλίνκα, Κόνρατ Ριλέγιεφ, ο Ουκρανός Όρεστ Σόμοφ, Βασίλι Γκριγκόριεφ, Ιβάν Κοζλόφ.

Το πλήθος τόσο σημαντικών ποιητών που ύμνησαν με πάθος τον αγώνα ανεξαρτησίας των Ελλήνων καταδεικνύει το εύρος των φιλελληνικών διαθέσεων που αναπτύχθηκε στην ρωσική κοινωνία.

Ο Αλέξανδρος, υπό την πίεση της κοινής γνώμης, καθώς και από την ενεργότερη βρετανική ανάμειξη στα ελληνικά πράγματα και την τεράστια οικονομική ζημία για το ρωσικό εμπόριο από τον ελληνο-τουρκικό πόλεμο αναγκάστηκε να κινηθεί ενεργότερα. Το 1825, ίσως, και να ήταν έτοιμος να προχωρήσει σε κήρυξη πολέμου. Σε κάθε περίπτωση τον πρόλαβε ο θάνατος. Η μετάβαση της εξουσίας στον αδελφό του Νικόλαο, μετά την παραίτηση του δευτερότοκου Κωνσταντίνου, αποτέλεσε και την αφορμή της αποτυχημένης, εξέγερσης των Δεκεμβριστών.

Ο Νικόλαος, αν και ο ίδιος σφοδρός πολέμιος κάθε επαναστατικής κίνησης, κι ενώ ακόμη συνεχιζόταν η αναστάτωση και η αβεβαιότητα για το εύρος του κινήματος των δεκεμβριστών, πήρε αμέσως πρωτοβουλία για ενεργότερη εμπλοκή της Ρωσίας στην ελληνική υπόθεση. Τη δεύτερη κιόλας ημέρα από την ενθρόνισή του έδωσε τη συγκατάθεσή του για διαπραγματεύσεις με την Αγγλία σχετικά με το ανατολικό ζήτημα. Στις 17 Μαρτίου 1826, επιδόθηκε στην Πύλη τελεσίγραφο με τις ρωσικές αξιώσεις και εν συνεχεία υπογράφηκε το «πρωτόκολλο της Πετρούπολης». Αναμφίβολα, η αποφασιστικότητα του τσάρου, που τον οδήγησε στην αποστολή της ναυτικής μοίρας στην Ελλάδα, και εν συνεχεία στην κήρυξη του, καταλυτικού για την ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους, ρωσο-τουρκικού πολέμου του 1828-1829, εκπορεύθηκε και από την επιθυμία εκτόνωσης της έντονης εσωτερικής πίεσης, με μια επιχείρηση που είχε καθολική αποδοχή από την ρωσική κοινωνία και πρωτίστως από το στράτευμα, και ως εκ τούτου θα του στερέωνε το κύρος της εξουσίας του.


Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2020

Τουρκία-Στρατός: Ετοιμασία για εμπλοκή στο Ναχιτσεβάν των Αζέρων στα δυτικά της Αρμενίας;


Παρά την σχετική μονομέρεια του άρθρου που δημοσιεύουμε, ωστόσο έχει μια ιδιαίτερη χρησιμότητα, καθώς διαπιστώνεται η προετοιμασία της Άγκυρας να λάβει και επισήμως μέρος στον νέο πόλεμο για το Ναγκόρνο Καραμπάχ, που η ίδια υποδαύλισε και προετοίμασε μαζί με το Αζερμπαϊτζάν. Η διεξαγωγή προπαγάνδας για την απόδοση ευθυνών έχει στόχο να δημιουργήσει το κατάλληλο κλίμα για το επόμενο βήμα του Ερντογάν, που δεν είναι άλλο από την τουρκική στρατιωτική παρουσία στην Υπερκαυκασία, ως απάντηση στην έως τώρα άρνηση της Μόσχας να χρίσει την Τουρκία βασικό συνομιλητή για το μέλλον της περιοχής. Προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί στον εκνευρισμό που προκάλεσε σε Τούρκους και Αζέρους η επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στην Αρμενία.

Η Τουρκία μπορεί να παρέμβει στην αντιπαράθεση μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, και μάλιστα βάσει συνθηκών. Το Μπακού ανέφερε ότι ο αρμενικός στρατός φέρεται να κτύπησε το Ναχιτσεβάν, θύλακα του Αζερμπαϊτζάν στην Αρμενία. Παραδόξως, σύμφωνα με τη συνθήκη του Καρς, μεταξύ Λένιν και Κεμάλ, η Άγκυρα μπορεί να στείλει τα στρατεύματά της στο Ναχιτσεβάν, σε περίπτωση εκδήλωσης επίθεσης εναντίον του. Η συμφωνία εξακολουθεί να ισχύει.

Την Παρασκευή, το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν ανέφερε για μια επίθεση με πυραύλους από την πλευρά της Αρμενίας στο έδαφος της επαρχίας Ordubad εντός της Αυτόνομης Δημοκρατίας του Ναχιτσεβάν. Η επίθεση έλαβε χώρα το πρωί "από το έδαφος της κατεχόμενης περιοχής Qubadli "[βρίσκεται στην ζώνη ασφαλείας της Αρμενίας νότια από το Ναγκόρνο Καραμπάχ], σύμφωνα με το Μπακού. Φωτογραφίες με θραύσματα αυτού του πυραύλου δημοσιεύθηκαν στον ιστότοπο του Υπουργείου Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν. «Άμαχοι και οικήματα δεν επλήγησαν», ανέφερε το υπουργείο.

Το Υπουργείο Άμυνας της Αρμενίας αρνήθηκε αμέσως τη δήλωση του Μπακού, χαρακτηρίζοντάς την ως "ένα ακόμη ψέμα της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας του Αζερμπαϊτζάν, με σκοπό την γεωγραφική επέκταση της σύγκρουσης". Αλλά αν η πληροφορία του επίσημου Μπακού είναι αλήθεια, τότε πρόκειται πράγματι για μια γεωγραφική επέκταση της σύγκρουσης.[…]

Ας αποσαφηνίσουμε τις γεωγραφικές λεπτομέρειες ενός δυνητικά νέου θεάτρου του πολέμου. Η Α.Δ. του Ναχιτσεβάν είναι ένας θύλακας του Αζερμπαϊτζάν με πληθυσμό πάνω από 400 χιλιάδες ανθρώπους, ανάμεσα στο Ιράν και την Αρμενία. Επιπλέον, η περιοχή έχει ένα μικρό, αλλά στρατηγικά σημαντικό τμήμα συνόρων με την Τουρκία. Το Ναχιτσεβάν διαχωρίζεται από το Αζερμπαϊτζάν από το Zangezur - μια λωρίδα αρμενικής επικράτειας πλάτους 50 χιλιομέτρων. Ανατολικότερα, βρίσκεται η προαναφερθείσα «κατεχόμενη περιοχή Qubadli» απ’ όπου σύμφωνα με τις πληροφορίες εκτοξεύθηκε αρμενικός πύραυλος κατά του Ναχιτσεβάν.

Το Qubadli είναι μέρος της ζώνης ασφαλείας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, και ελέγχεται από τον στρατό της Καραμπάχ. Έτσι, σύμφωνα με το Μπακού, ο πύραυλος που εκτοξεύτηκε από το de jure έδαφος του Αζερμπαϊτζάν, πέταξε πάνω από την Αρμενία και χτύπησε ξανά στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν. Είναι σημαντικό ότι τόσο το Qubadli όσο και το Ordubad βρίσκονται πολύ κοντά στα σύνορα με το Ιράν, το οποίο είναι δυσαρεστημένο με την προσέγγιση των εχθροπραξιών στα σύνορά του.

Συμπτωματικά ή όχι, την Παρασκευή το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε: οι αρχές της Ισλαμικής Δημοκρατίας δεν θα ανεχθούν τα επανειλημμένα κτυπήματα στο έδαφός της από τους συμμετέχοντες στη σύγκρουση στο Καραμπάχ. Συνολικά, σύμφωνα με την Τεχεράνη, κατά τη διάρκεια της επιδείνωσης της σύγκρουσης, περίπου 50 πύραυλοι και βλήματα όλμων έπεσαν στο Ιράν. Είναι προφανές ότι το Ιράν εμπλέκεται στη σύγκρουση στον Νότιο Καύκασο, αλλά σίγουρα όχι με τον ίδιο τρόπο όπως η Τουρκία.

Στα τέλη ακόμη του Ιουλίου, το Υπουργείο Αμύνης του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε την μεταφορά ελικοπτέρων της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας στην πόλη του Ναχιτσεβάν. Ο επίσημος σκοπός ήταν τακτικές ασκήσεις πτήσης με πραγματικά πυρά. Τον Σεπτέμβριο, μετά το ξέσπασμα της σύγκρουσης στο Καραμπάχ, οι πηγές του πολεμικού ανταποκριτή Σέμιον Πέγκωφ, στο κανάλι Telegram ανέφεραν: μετά τις θερινές ασκήσεις στο Ναχιτσεβάν, ο τουρκικός εξοπλισμός παρέμεινε στις μονάδες του Αζερμπαϊτζάν. Προφανώς, αυτό αφορά και χερσαίες δυνάμεις.

Τα τουρκικά άρματα μάχης και άλλες δυνάμεις του πεζικού μπορούν να φτάσουν απευθείας στο Ναχιτσεβάν. Αφού, η Τουρκία και η Αυτόνομη Δημοκρατία συνδέονται με μια λωρίδα τουρκικής επικράτειας μήκους 23 χιλιομέτρων και πλάτους μόλις έξι χιλιομέτρων. Η διαδρομή από το τουρκικό Ιγκντίρ προς το Ναχιτσεβάν ακολουθεί αυτή τη "λωρίδα". Ένας σιδηρόδρομος είναι υπό κατασκευή στην ίδια διαδρομή, κατά την οποία θα είναι επίσης δυνατή η μεταφορά διαφόρων ειδών στρατηγικού φορτίου.

Ο λόγος για την εμφάνιση αυτής της «λωρίδας» είναι ακριβώς ο ίδιος με τον λόγο για την εμφάνιση της Δημοκρατίας του Ναχιτσεβάν. Αποτελεί μια συνέπεια του εμφυλίου πολέμου. Το 1921, η Σοβιετική Ρωσία υπέγραψε μια συνθήκη με τους Τούρκους εθνικιστές του Μουσταφά Κεμάλ. Μετά τη Μόσχα, οι τρεις σοβιετικές δημοκρατίες της Υπερκαυκασίας - Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν και Γεωργία - συνήψαν συνθήκη με τους Τούρκους.

Βάσει αυτών των συμφωνιών εμφανίστηκαν στην ΕΣΣΔ δύο μοναδικές αυτόνομες οντότητες - η Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ατζαρίας για τους Μουσουλμάνους της Γεωργίας και η Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Ναχισεβάν για τους Αζέρους που ζούσαν στην νοτιοδυτική Υπερκαυκασία, η οποία (όπως και το Καραμπάχ) επίσης διεκδίκησε η Αρμενία. Αλλά το πιο σημαντικό σημείο της Συνθήκης του Καρς είναι το εξής:

Η Τουρκία και η Ρωσία διατηρούν το δικαίωμα να στείλουν στρατεύματα στην Ατζαρία και το Ναχιτσεβάν, σε περίπτωση στρατιωτικής εισβολής τρίτων κρατών σε αυτές τις περιοχές. Σε αντίθεση με τις δηλώσεις που εμφανίζονται στον διαδίκτυο, οι συνθήκες της Μόσχας και του Καρς του 1921 με την Τουρκία δεν έχουν διάρκεια μόνον 100 χρόνια. Τα χρονικά πλαίσια δεν καθορίζονται στα έγγραφα, επομένως, από την άποψη του διεθνούς δικαίου, οι συμφωνίες θεωρούνται έγκυρες ακόμη και τώρα.

Οι Αρμένιοι ιστορικοί και πολιτικοί θεωρούν το Ναχιτσεβάν ιστορικό έδαφος της Αρμενίας, όπου υπάρχουν πολλά αρμενικά ιστορικά μνημεία. Αλλά τώρα αυτή η αυτονομία είναι, μάλλον, ένα βασικό στοιχείο της κρατικής υπόστασης του Αζερμπαϊτζάν - η γενέτειρα του πρώην προέδρου Γκεϊντάρ Αλίεφ, πατέρα του σημερινού προέδρου Ιλχάμ Αλίεφ, καθώς και πολλών από τους σημερινούς ηγέτες της δημοκρατίας.

Σε αντίθεση με το "κύριο" Αζερμπαϊτζάν, εδώ σχεδόν δεν υπάρχουν εθνικές μειονότητες: το 99% είναι Αζέροι, το 0,3% Κούρδοι και κανένας Αρμένιος [στμ. προφανώς μετά από την εθνοκάθαρση που επιχειρήθηκε*]. Η Αρμενία δεν διεκδικεί την επιστροφή του Ναχιτσεβάν, σε αντίθεση με το Καραμπάχ. Αλλά κατά τη διάρκεια του πολέμου Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν την δεκαετία του 1990, διεξήχθησαν και εκεί μάχες.

Τότε ήταν που η Άγκυρα εφάρμοσε τις διατάξεις της Συνθήκης του Καρς. Το τουρκικό πυροβολικό άνοιξε πυρ εναντίον των αρμενικών θέσεων - όπως εξήγησαν στην Άγκυρα, προκειμένου να αποτραπεί η κατάληψη του Ναχιτσεβάν από τον αρμενικό στρατό. Παρεμπιπτόντως, την ίδια στιγμή το Ιράν διοργάνωσε στρατιωτικές ασκήσεις κοντά στα σύνορα με τη Δημοκρατία του Ναχιτσεβάν "για να προειδοποιήσει την Αρμενία για το ανεπιθύμητο μιας νέας επίθεσης". Φαίνεται ότι κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί τώρα κατά τη διάρκεια της δεύτερης σύγκρουσης στο Καραμπάχ.

«Η Αρμενία θα μπορούσε να εκτοξεύσει πυραύλους στο Ναχιτσεβάν για να προκαλέσει απάντηση εκ μέρους της Τουρκίας, η οποία παραμένει ένας από τους εγγυητές της ασφάλειας της αυτονομίας του. Η Τουρκία έχει το δικαίωμα να παρέμβει σε περίπτωση επίθεσης εναντίον αυτής της δημοκρατίας», πιστεύει ο Αζέρος πολιτικός επιστήμονας Ilgar Velizade.

Ο εμπειρογνώμονας θεωρεί προφανές ότι το ίδιο το Ερεβάν θέλει να επεκτείνει τη γεωγραφική ζώνη της σύγκρουσης - για παράδειγμα, εμπλέκοντας και την μακρινή Ελλάδα, η οποία είναι εχθρική με την Τουρκία. «Την Παρασκευή, ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Δένδιας επισκέφτηκε το Ερεβάν. Ένα από τα κύρια θέματα των συνομιλιών του ήταν ο ρόλος των Τούρκων στη σύγκρουση του Καραμπάχ. Οι Αρμένιοι ηγέτες λένε ότι αναμένουν συγκεκριμένη βοήθεια από την Αθήνα. Θα είναι στρατιωτική βοήθεια ή άλλου είδους; Δηλαδή, μιλάμε για την προφανή συμμετοχή εξωτερικών παικτών στη διαδικασία», λέει ο συνομιλητής μας.

Στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες στη Μόσχα επίσης δεν αποκλείουν ότι ο βομβαρδισμός του Ναχιτσεβάν θα προκαλέσει την Άγκυρα σε ανοικτή επέμβαση. «Υπάρχουν λίγες συγκεκριμένες πληροφορίες για αυτό το βομβαρδισμό. Η Αρμενία αρνείται το γεγονός του βομβαρδισμού, αλλά είναι πρόωρο να πούμε εκατό τοις εκατό ότι το Ναχιτσεβάν δεν δέχθηκε επίθεση», δήλωσε ο Kirill Semyonov, εμπειρογνώμονας του ρωσικού Συμβουλίου Διεθνών Υποθέσεων.

Κατά τη γνώμη του, οι νέες επιθέσεις από την Αρμενία σε αυτόν τον θύλακα θα μπορούσαν να αλλάξουν τη φύση ολόκληρης της σύγκρουσης. Εάν οι εχθροπραξίες εξαπλωθούν πραγματικά στο Ναχιτσεβάν, η Άγκυρα μπορεί να στείλει τις μονάδες της εκεί, χρησιμοποιώντας τη στρατιωτική υποδομή του Αζερμπαϊτζάν που υπάρχει ήδη εκεί.

Εάν τα τουρκικά στρατεύματα επιτεθούν στην Αρμενία από την πλευρά του θύλακα, δηλαδή από έδαφος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, αυτό θα μπορούσε να αναγκάσει τη Ρωσία να απαντήσει. «Αυτό θα αποτελέσει πρόκληση για τη διεθνή ασφάλεια σε ολόκληρο τον Νότιο Καύκασο», δήλωσε ο Semyonov. Ωστόσο, ο ίδιος θεωρεί ότι η εκδοχή πως το ίδιο το Ερεβάν προκαλεί τις επιθέσεις στο Αζερμπαϊτζάν από την ίδια το έδαφός του μπορεί και να στέκει.

«Τέτοιες επιθέσεις δίνουν στην Αρμενία, ως μέλος του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας, το δικαίωμα να ζητήσει στρατιωτική βοήθεια από τα κεντρικά γραφεία του ΟΣΣΑ και τη ρωσική ηγεσία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός Νικολ Πασινιάν συνδέει την πρόσφατη εξόντωση τζιχαντιστών στην Τσετσενία με την πιθανή μεταφορά μαχητών από τη Συρία στο Καραμπάχ. Τέτοιες δηλώσεις του Πασινιάν είναι μια καλυμμένη έκκληση προς τη Ρωσία να παρέμβει στο πλευρά του στον πόλεμο», δήλωσε ο Semyonov.

«Δεν υπάρχει ανάγκη να εμπλακεί η Τουρκία στη σύγκρουση, δεδομένου ότι έχει ήδη εμπλακεί, το ερώτημα αφορά μόνο στην κλίμακα της εμπλοκής», δήλωσε στην εφημερίδα VZGLYAD ο Κονσταντίν Ζατούλιν, πρώτος αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής της Κρατικής Δούμας για ζητήματα της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών. Ο βουλευτής επεσήμανε ότι το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποιεί τουρκικά όπλα σε μάχες, ειδικότερα, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Ο Ζατούλιν παραδέχτηκε ότι δεν γνωρίζει εάν πράγματι το Ναχιτσεβάν είχε βληθεί με πύραυλο: «Όλοι ψεύδονται σε έναν πόλεμο, αλλά το Αζερμπαϊτζάν, ως επιτιθέμενη πλευρά, ψεύδεται πολύ περισσότερο από την Αρμενία, γιατί πρέπει να κρύψει τη συμμετοχή της Τουρκίας. Εγώ δεν υποστηρίζω κανένα από τα δύο μέρη, ακόμη περισσότερο καταδικάζω τυχόν κτυπήματα σε μη στρατιωτικούς στόχους, αλλά πρέπει να παραδεχτώ ότι το Αζερμπαϊτζάν είναι ο ‘‘πρωταθλητής’’ σε αυτό».

Πηγή: https://vz.ru/world/2020/10/16/1065727.html

* Η Τουρκία, το 1919 και το 1920, σφαγίασε χιλιάδες Αρμενίους στο Ναχιτσεβάν. Η πράξη αυτή αποτέλεσε συνέχεια της Γενοκτονίας των Αρμενίων, που σχεδίασε και εκτέλεσε η Τουρκία το 1915. Οι σφαγές στο Ναχιτσεβάν στόχευαν στην εξαφάνιση του αρμενικού πληθυσμού, που αποτελούσε εμπόδιο στα σχέδια ενοποίησης των Τούρκων με τις τουρκικές φυλές του σημερινού Αζερμπαϊτζάν. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, κρατικοί φορείς του Αζερμπαϊτζάν και εθνικιστές προέτρεψαν τον κόσμο να οργανώσει πογκρόμ εναντίον των Αρμενίων του Μπακού, του Σουμγκάιτ και του Γκαντζάκ, ώστε με τον εκφοβισμό να αναγκάσουν τους Αρμενίους του Αρτσάχ και του Ναχιτσεβάν να εγκαταλείψουν την περιοχή. Έτσι κατά την διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων «άδειασαν» εντελώς από τον αρμενικό πληθυσμό οι βόρειες περιοχές του Αρτσάχ και του Ναχιτσεβάν. Οι εναπομείναντες 2000 Αρμένιοι απελάθηκαν από το Ναχιτσεβάν το 1989. Το αποτέλεσμα ήταν να τεθεί σε καθεστώς «αιχμαλωσίας» και η αρμενική πολιτιστική κληρονομιά του Ναχιτσεβάν και να εφαρμοστεί άμεσα ένα σχέδιο ολοκληρωτικής καταστροφής της από την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν.


Μεσαιωνικό αρμενικό νεκροταφείο κοντά στην πόλη Julfa στο Ναχιτσεβάν, 
το οποίο σήμερα έχει καταστραφεί ολοσχερώς από τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν



Παρασκευή 16 Οκτωβρίου 2020

Η Τουρκία θέλει να μας βάλει στη σφαίρα επιρροής της

 


Ο Σωτήρης Δημόπουλος μίλησε για τη γενικότερη στάση της Τουρκίας στο διεθνές σύστημα, με αφορμή τη νέα κρίση που δημιουργεί ο Ερντογάν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις στέλνοντας πάλι το Ορούτς Ρέις στην θάλασσα Καστελόριζου. Μεταξύ άλλων είπε: Πόσα προσπαθεί να προλάβει η Τουρκία τώρα που οι συνθήκες την ευνοούν. Η τουρκική κοινωνία διψά για αίμα. Από την εκπομπή «Εμείς οι Έλληνες» με τον Λάμπρο Καλαρρύτη, στον ραδιοσταθμό Παραπολιτικά 90.1 FM, της 15-10-2020.


Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 2020

Ο βομβαρδισμός του ναού στο Καραμπάχ αποδεικνύει ότι ο πόλεμος γίνεται για την εξόντωση των Αρμενίων

Τα ερείπια της αρμενικής συνοικίας στη Σούσα
μετά τη σφαγή του 1920

του Gleb Kuznetsov 

πολιτικού επιστήμονα, επικεφαλής του συμβουλίου εμπειρογνωμόνων του Εξειδικευμένου Ινστιτούτου Κοινωνικής Έρευνας (EISI)

 

Το Αζερμπαϊτζάν βομβάρδισε τον καθεδρικό ναό στη Σούσα. Για να είμαστε ακριβείς τον ναό του Χριστού Σωτήρος [ο ναός ανεγέρθηκε την περίοδο 1858-1887 και ανήκει στην Αρμενική Αποστολική Εκκλησία]. Το βομβάρδισε απολύτως σκόπιμα. Είναι προφανές ότι δεν υπάρχει καμία στρατιωτική σημασία σ’ αυτή την πράξη. Ο ναός υπήρξε, πράγματι, στρατιωτικός χώρος. Αλλά αυτό συνέβη πριν από καιρό και το έκαναν οι Αζέροι. Κατά τη διάρκεια του πρώτου πολέμου στο Καραμπάχ, οι Αζέροι αποθηκεύτηκαν εκεί πυρομαχικά για τους πολλαπλούς  εκτοξευτές "Grad", ορθά πιστεύοντας ότι οι Αρμένιοι δεν θα χτυπούσαν τη δική τους εκκλησία, αν και δεν είχαν λειτουργήσει εντός της ήδη για 70 χρόνια.

Δεν ήταν, όμως, οι κομμουνιστές που σταμάτησαν τις λειτουργίες στο ναό και τον μετέτρεψαν σε αποθήκη το 1920. Ήταν οι άνθρωποι του δήμιου του Καραμπάχ, του Khosrov bey Pasha bey oglu Sultanov, που διορίστηκε από την κυβέρνηση των μουσαβατιστών [παντουρκιστικό κίνημα των Αζέρων που κυβέρνησε την Λ.Δ. του Αζερμπαϊτζάν το διάστημα 1918-1920] ως «κυβερνήτης» [ο ίδιος ήταν και υπουργός άμυνας του κράτους αυτού].

Ο Σουλτάνοφ έγινε διάσημος για τη σφαγή των Αρμενίων και τις ληστείες που διέπραξε, στη συνέχεια προσπάθησε να πάει με τους Μπολσεβίκους που επιτέθηκαν στην Υπερκαυκασία, αλλά αυτοί δεν τον δέχθηκαν. Τότε κατέφυγε στην Τουρκία, όπου τελείωσε τις μέρες του θέτοντας τα θεμέλια για το σημερινό τουρκικό προπαγανδιστικό οικοδόμημα «Δύο χώρες - ένας λαός».

Η σφαγή στη Σούσα, την οποία οργάνωσε ο Σουλτάνοφ, δεν άφησε ούτε έναν Αρμένιο στη μεγάλη εμπορική πόλη, που ο μισός της πληθυσμός ήταν Αρμένιοι. Πολλές χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν [ο αριθμός φθάνει μέχρι τις 30 χιλιάδες]. Αυτόπτες μάρτυρες των συνεπειών της δράσης του Σουλτάνοφ στο Καραμπάχ από τον επιτιθέμενο Κόκκινο Στρατό, όπως ο Σεργκό Ορντζονικίντζε, περιέγραψαν το ερειπωμένο αρμενικό τμήμα της πόλης ως μια από τις πιο φρικτές εντυπώσεις της ζωής τους. Και οι Μπολσεβίκοι, που έζησαν τον εμφύλιο πόλεμο, προφανώς, είχαν δει τα πάντα.

Εάν κερδίσει το Αζερμπαϊτζάν, αυτή θα είναι η μοίρα του Αρτσάχ. Και δεν είναι μια υπερβολή. Είναι απλή διαπίστωση.

Οι Αρμένιοι που δεν αφήνουν τα σπίτια τους οικειοθελώς, θα αναγκαστούν να το κάνουν υπό το φόβο του θανάτου. Οι εκκλησίες τους θα καταστραφούν ή θα μετατραπούν σε τζαμιά. Τα μνημεία θα καταστραφούν. Θα καταστραφούν επίσης τα νεκροταφεία των Αρμενίων, ώστε να μην παραμείνει ούτε μία ένδειξη της παρουσίας τους σε αυτήν τη γη. Αυτό συνέβη και συμβαίνει στην Τουρκία, μετά τη σφαγή [1915], αλλά και στο Ναχιτσεβάν και στο Αζερμπαϊτζάν - τα πρόσφατα χρόνια. Γι' αυτήν την εξέλιξη δεν υπάρχει κανένα μυστικό ή πιθανότητα άλλων σεναρίων.

Όσοι μιλούν για «ουδετερότητα», για δύο αλήθειες, για «τους Αρμένιους που επίσης πυροβολούν», είτε εν γνώσει τους, με βάση το συναίσθημα ή τα χρήματα, είτε ασυνείδητα, απλώς αρνούνται την πραγματικότητα. Την πραγματικότητα του τι θα συμβεί αν κερδίσει το Αζερμπαϊτζάν. Δεν πρόκειται για πόλεμο για την «εδαφική ακεραιότητα», αλλά για έναν πόλεμο αφανισμού. Αφανισμός των ανθρώπων, αφανισμός της ιστορίας και αφανισμός του πολιτισμού.

 Πηγή: https://www.facebook.com/100003341367031/posts/3364089213712424/?d=n

Ο βομβαρδισμένος Ναός του Χριστού Σωτήρος
στην πόλη Σούσα του Αρτσάχ



Το ‘νεο-οθωμανικό τόξο’ στον Καύκασο, η σύγκρουση στο Αρτσάχ και η ευρύτερη γεωπολιτική σκακιέρα

 



Άρδην Θεσ/νίκης | Διαδικτυακή εκδήλωση 

Το Εργαστήρι πολιτικής και πολιτισμού του Άρδην Θεσσαλονίκης, κουβεντιάζει για το νέο πολεμικό μέτωπο που έστησε το ‘νεο-οθωμανικό τόξο’, αυτή τη φορά μέσω του Αζερμπαϊτζάν και εναντίον του αρμεινικού λαού, στην περιοχή του Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ). Πώς προέκυψε ιστορικά το ζήτημα, και πώς οργανώνονται οι πολιτικές αντιθέσεις στην ευρύτερη περιοχή; Πώς εμπλέκεται το Ιράν, η Τουρκία και η Ρωσία στο παιχνίδι της υπερκαυκασίας; Πώς αναδύεται ο παντουρανισμός ως ένα εναλλακτικό νεοθωμανικό σχέδιο;

Τρίτη 13 Οκτωβρίου 2020

Γιατί το Ισραήλ ενισχύει τους συμμάχους της Τουρκίας Αζέρους

 


Γράφουν οι Ζαχαρίας Μίχας και Σωτήρης Δημόπουλος

Η σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, στο "μαλακό υπογάστριο" της Ρωσίας, συνεχίζει να μαίνεται. Η επιτιθέμενη αζερική πλευρά, με τη βοήθεια των Τούρκων, δεν επιδεικνύει ενδιαφέρον για κατάπαυση του πυρός σε αυτή τη φάση, καθώς δεν έχει πετύχει τους αντικειμενικούς σκοπούς της επιχείρησης. Πολυπληθέστερη, πλουσιότερη και πολύ καλύτερα εξοπλισμένη χώρα το Αζερμπαϊτζάν και η σύμμαχός του Τουρκία θεωρούν ότι έχει έρθει η ώρα για αλλαγή του status quo στην περιοχή και αυτό επιχειρούν με την ισχύ των όπλων.

Μεγάλη αντίφαση αυτής της σύγκρουσης είναι ότι Τουρκία και Ισραήλ βρίσκονται στην ίδια όχθη. Σύμφωνα με δηλώσεις του Αζέρου προέδρου, Ιλχάμ Αλίεβ, η χώρα του έχει αγοράσει από το Ισραήλ οπλικά συστήματα αξίας πάνω από πέντε δισ. δολάρια. Η Αρμενία, εξαιτίας της ισραηλινής στήριξης στο Μπακού, προέβη στην ανάκληση του πρέσβη της από το Τελ Αβίβ.

Αιτία ήταν η προμήθεια ισραηλινών όπλων στο Αζερμπαϊτζάν, όπως π.χ. τα UAV που εξολοθρεύουν τα αρμενικά τανκς στο Καραμπάχ. Σύμφωνα με αραβικά ΜΜΕ, τις τελευταίες ημέρες του Σεπτεμβρίου, το Ισραήλ έστειλε δύο αεροσκάφη γεμάτα όπλα στο Αζερμπαϊτζάν. Επιπλέον, «τα αζέρικα αεροσκάφη, εντελώς φανερά, προσγειώνονται στις στρατιωτικές μας βάσεις στην έρημο του Νεγκέβ», γράφει η ισραηλινή εφημερίδα Haaretz.

Την ίδια ώρα, οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ εξακολουθούν να είναι βαθιά προβληματικές. Παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν στο παρασκήνιο, οι σχέσεις των δυο χωρών ουδέποτε επανήλθαν στην ομαλότητα. Η ισλαμική ατζέντα του καθεστώτος Ερντογάν αποτελούσε πάντα "κόκκινο πανί" για το εβραϊκό κράτος. Πρόσφατα, ο Ερντογάν αναφέρθηκε στην Ιερουσαλήμ ως "η δική μας πόλη", αναφερόμενος στον έλεγχο της πόλης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία για αρκετούς αιώνες μετά το 1517.

Πώς είναι, λοιπόν, δυνατόν οι δυο χώρες να συνυπάρχουν ομαλά στην ίδια πλευρά στη σύγκρουση στον Καύκασο; Ποιοι στρατηγικοί υπολογισμοί έχουν οδηγήσει τόσο κοντά Ισραήλ και Αζερμπαϊτζάν, μια σχέση που δεν επλήγη ούτε από την ισλαμιστική στροφή της Τουρκίας; Εκτός από τον οικονομικό λόγο, ο γεωστρατηγικός λόγος που το Ισραήλ στηρίζει το Αζερμπαϊτζάν αφορά στο Ιράν, που οι Ισραηλινοί θεωρούν κορυφαία απειλή. Στόχος τους είναι η υπονόμευση του ισλαμικού καθεστώτος εκ των έσω, μέσω της ενίσχυσης του εθνικισμού της μεγάλης αζέρικης μειονότητας εντός του Ιράν. Παράλληλα, ελπίζουν ότι εάν αποφασίσουν να επιτεθούν στο Ιράν, θα έχουν τη δυνατότητα χρήσης του αζέρικου εδάφους.

Ο πληθυσμός

Το Ιράν, όπως τα περισσότερα κράτη της "περιφέρειας", είναι μια χώρα κατ’ εξοχήν νέων ανθρώπων. Ο πληθυσμός του αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς, καθώς από 59 εκατομμύρια το 1990, έχει ξεπεράσει τα 80 εκατ., ενώ ο μέσος όρος ηλικίας είναι περίπου τα 25-30 έτη. Ταυτοχρόνως, η ιρανική κοινωνία παρουσιάζει σχετικά ενδιαφέρουσα εθνοτική ποικιλία, σύμφωνα πάντα με δημοσιευμένα στοιχεία που παρουσιάζουν μεγάλες αποκλίσεις: οι Πέρσες είναι το 61%, οι Αζέροι 18-40%, δηλαδή από 15-30 εκατομμύρια, οι Κούρδοι 10%, οι Λούροι 6%, και οι Άραβες, οι Βαλούχοι και οι Τουρκμένοι από 2%.

Αντιθέτως, η θρησκευτική σύνθεση εμφανίζεται περισσότερο ομοιόμορφη, με τους Σιίτες να αποτελούν το 89% και τους Σουνίτες μόνον το 9%. Η σιιτική παράδοση βοήθησε τον ιρανικό πολιτισμικό χώρο να διατηρήσει τη διακριτή του ταυτότητα απέναντι στους σουνίτες Άραβες. Το Ιράν κατέστη έτσι το κέντρο ενός σιιτικού τόξου, που περνά από το Ιράκ, τη Συρία και καταλήγει στον νότιο Λίβανο, στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ. Η Χεζμπολάχ, λοιπόν, συνιστά μία αξιόπιστη συνορεύουσα εχθρική δύναμη για το Ισραήλ.

Ο σιιτισμός, κατά την επανάσταση του 1979, έγινε η ιδεολογική ομπρέλα που ένωσε τα αντι-αποικιοκρατικά αισθήματα και τις κοινωνικές επιδιώξεις των αγροτών και των μικροαστικών στρωμάτων της πόλης. Έως τότε, η πολιτική του Σάχη, εκτός από ακραία φιλοδυτική, επηρεαζόταν από τις ιδέες του περσικού εθνικισμού. Ο αγιατολλάχ Χομεϊνί και οι μουλάδες, αντιθέτως, επέβαλαν το σιιτικό Ισλάμ ως κρατική ιδεολογία και σύστημα αξιών. Με τη διαδικασία αυτή επεδίωξαν να πετύχουν μεγαλύτερη συνοχή μεταξύ των εθνοτήτων, καθώς το κριτήριο της αποδοχής εκ μέρους της εξουσίας έγινε κυρίως το θρήσκευμα κι δευτερευόντως η εθνότητα.

Κυρίαρχη εθνοτική ομάδα, μετά τους Πέρσες, είναι οι Αζέροι. Η έκταση που κατοικούν οι Αζέροι εντός του Ιράν είναι διπλάσια από την έκταση του Αζερμπαϊτζάν (170.000 km2. έναντι 86.600 km2). Η δε αζέρικη μειονότητα στο Ιράν είναι τριπλάσια του πληθυσμού του Αζερμπαϊτζάν. Παρά το γεγονός ότι το Αζερμπαϊτζάν διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο σιιτικό πληθυσμό στον κόσμο μετά το Ιράν, η σχέση του με την θρησκεία είναι χαλαρή. Η στάση αυτή δυσχεραίνει τις προσπάθειες της Τεχεράνης να εισάγει το ιρανικό μοντέλο.

Τι θέλουν οι Αζέροι του Ιράν

Οι Αζέροι του Ιράν δεν αντιμετωπίζουν με ομοιόμορφο τρόπο το ιρανικό κράτος. Στην πλειονότητά τους συμμάχησαν τόσο με τις μοναρχίες των Κατζάρ και Παχλεβί, όσο και με το ισλαμικό καθεστώς. Συμμετέχουν δε σε όλο τον κρατικό μηχανισμό. Αζέρικα κινήματα αυτοδιάθεσης εκδηλώθηκαν σε κρίσιμες ιστορικά στιγμές, όπως το 1908-9, 1920, 1945-46 και 1979-1980. Αυτή η κληρονομιά, ίσως, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο σοβαρών διαφοροποιήσεων σε δεδομένες συνθήκες.

Σύμφωνα με τον πρώην πρέσβη του Αζερμπαϊτζάν στην Τεχεράνη Nasib Nasibzade ("Azerbaijan-Iran Relations: Challenges and Prospects Belfer Center for Science and International Affairs 1999) στους κόλπους των Αζέρων του Ιράν υπάρχουν τρεις τάσεις:

  • Η πρώτη είναι των ιρανοκεντριστών. Συσπειρώνει τους θρησκευτικούς παράγοντες, τους επιχειρηματίες και τους κρατικούς υπαλλήλους, καθώς και διανοούμενους. Οι Αζέροι αυτής της κατηγορίας υποστηρίζουν και την ιδέα της ένωσης Ιράν-Αζερμπαϊτζάν.
  • Η δεύτερη τάση, αποτελούμενη από διανοούμενους και γραφειοκράτες, ανησυχεί για πιθανή διαίρεση του Ιράν, αλλά υποστηρίζει την ιδέα της πολιτιστικής και εδαφικής αυτονομίας, με σύνθημα "Δημοκρατία στο Ιράν, αυτονομία στο (ιρανικό) Αζερμπαϊτζάν".
  • Η τρίτη τάση, σαφώς μικρότερη, αποτελείται από νέες πολιτικές οργανώσεις, που υποστηρίζουν την ανεξαρτησία του ιρανικού Αζερμπαϊτζάν και την ιδέα ενός μεγάλου Αζερμπαϊτζάν.

Ωστόσο, η σημαντικότερη απειλή για τους Αζέρους του Ιράν είναι η δημιουργία ανεξάρτητου Κουρδιστάν που θα σήμαινε απώλεια αζερικών εδαφών, καθώς οι Κούρδοι αποτελούν εκεί πλέον την πλειοψηφία. Αυτό είναι ένα στοιχείο που φέρνει κοντά Πέρσες και Αζέρους.

Τα συμφέροντα του Ισραήλ στην περιοχή

Στο ερώτημα για ποιον λόγο το Ισραήλ υποστηρίζει το Αζερμπαϊτζάν απαντούν Ισραηλινοί ειδικοί σε δημοσίευμα που υπογράφει ο Gevorg Mirzaân. Οι λόγοι είναι ισχυρότεροι από το γεγονός ότι οι Αζέροι προμηθεύουν το Ισραήλ με το 40% του πετρελαίου που έχει ανάγκη. Ο πρώην υπουργός Άμυνας και Εξωτερικών του Ισραήλ Avigdor Lieberman εξήγησε ότι «το Αζερμπαϊτζάν βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών αυτοκρατοριών - Περσικής, Οθωμανικής και Ρωσικής» και είναι σημαντικό για το Ισραήλ «να έχει ένα φιλικό κράτος σε αυτήν την περιοχή – ένα μουσουλμανικό, σύγχρονο και κοσμικό κράτος».

Στην πραγματικότητα, για το Ισραήλ, η στρατηγική σημασία του Αζερμπαϊτζάν εξηγείται από τα σύνορά του με το Ιράν. Τα σύνορα αυτά, λόγω της εγγύτητάς τους με την Τεχεράνη και την Κασπία, είναι τα πιο ευάλωτα σύνορα του Ιράν. Οι Ιρανοί δεν λησμονούν τις δηλώσεις της αζέρικης ηγεσίας για δημιουργία Μεγάλου Αζερμπαϊτζάν, δηλαδή για απόσπαση ιρανικών εδαφών. Οι Αζέροι από την πλευρά τους δεν λησμονούν τις προσπάθειες των Αγιατολάχ να φανατίσουν θρησκευτικά την αζέρικη μειονότητα. Οπότε, το Ισραήλ εξοπλίζει το Αζερμπαϊτζάν για ένα πιθανό πόλεμο όχι ενάντια στην Αρμενία, αλλά ενάντια στο Ιράν, αν και στην πράξη τα όπλα στρέφονται κατά των Αρμενίων.

Για κάποιο διάστημα κυκλοφορούσαν φήμες ότι το Αζερμπαϊτζάν θα μπορούσε να γίνει εφαλτήριο για μια αμερικανική-ισραηλινή επιχείρηση κατά του Ιράν. Το Μπακού, φυσικά, το αρνείται και δηλώνει μη παρέμβαση στη σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ. Οι δυο πλευρές να κάνουν τελική επιλογή: Οι Αζέροι αποφεύγουν να επιλέξουν δημόσια μεταξύ Ιράν και Ισραήλ. Οι δε Ιρανοί αποφεύγουν την κλιμάκωση, επιθυμώντας να αποτρέψουν τη μετατροπή του επίσημα ουδέτερου Αζερμπαϊτζάν σε εχθρό.

Το ισραηλινό "υποστηρίζουμε το Αζερμπαϊτζάν εναντίον του Ιράν", πάντως, στην πραγματικότητα καταλήγει να υποστηρίζουν την Τουρκία, η οποία σήμερα είναι σκληρός αντίπαλος του Ισραήλ. Η πολιτική του Ισραήλ στον Καύκασο είναι αποκαλυπτική της προτεραιότητας που δίνει στην αντίθεσή του με το Ιράν. Με τον τρόπο αυτό, οι Ισραηλινοί αφήνουν εμμέσως ανοικτό ένα δίαυλο συνεννόησης με την Άγκυρα. Παράλληλα, η εμπλοκή τους στον Καύκασο, στην "αυλή" της Ρωσίας, αντισταθμίζει την εμπλοκή των Ρώσων στη Συρία.

το κείμενο δημοσιεύθηκε στο https://slpress.gr/diethni/giati-to-israil-enischyei-toys-symmachoys-tis-toyrkias-azeroys/ στις 5.10.20