Μπορεί ο στρατός του Ιράκ να εκδιώξει το Ισλαμικό Κράτος;

 

του Michael Knights*

"Η ενίσχυση της επιρροής του Ιράν, μέσω των σιιτικών πληθυσμών της Μέσης Ανατολής και της Αραβικής Χερσονήσου, αναδεικνύεται και στις πρόσφατες εξελίξεις στο Ιράκ και στην αντεπίθεση που πραγματοποιούν οι ιρακινές δυνάμεις εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, στη Τικρίτ και σε άλλα μέτωπα. Η νέα κατάσταση, όπως διαμορφώνεται, προκαλεί έντονο προβληματισμό στις ΗΠΑ και στον διεθνή συνασπισμό που επιχειρεί εναντίον θέσεων του ΙΚ, ενόψει και της σχεδιαζόμενης επίθεσης για την ανακατάληψη της Μοσούλης. Ο προβληματισμός αυτός αναλύεται και στο άρθρο που ακολουθεί (στμ)"

Την 1^η Μαρτίου, περίπου 27 χιλιάδες Ιρακινοί στρατιώτες άρχισαν την επίθεσή τους στην Τικρίτ, μια πόλη 150 χλμ. βορείως της Βαγδάτης η οποία έχει καταληφθεί από το Ισλαμικό Κράτος από τον Ιούνιο του 2014. Η επίθεση συνιστά την πρώτη απόπειρα να εκδιωχθεί το ΙΚ από ένα μεγάλο αστικό κέντρο, το οποίο ελέγχει και έχει οχυρώσει, μια δοκιμή για τη σχεδιαζόμενη επιχείρηση να ανακαταληφθεί η Μοσούλη –η ιρακινή πρωτεύουσα του χαλιφάτου του ΙΚ. Η επιχείρηση στο Τικρίτ θα εξετασθεί ώστε να χυθεί φως σε δύο ασαφή στοιχεία. Μπορούν οι κατεξοχήν εθελοντικές δυνάμεις των Σιιτών να παίξουν ένα παραγωγικό ηγετικό ρόλο στις επιχειρήσεις ανάμεσα στις κοινότητες των σουνιτών; Και μπορεί ο ιρακινός στρατός να εκτοπίσει τους υπερασπιστές του ΙΚ από τις οχυρωμένες αστικές περιοχές;

Ιρανική είσοδος

Η επίθεση έχει καταγραφεί ως μια κοινή επιχείρηση που συμμετέχουν ο Ιρακινός στρατός, η παραστρατιωτική ομοσπονδιακή αστυνομία, οι Δυνάμεις Ειδικών Αποστολών του Ιράκ (ISOF), και η κυρίως σιιτική Μονάδες Λαϊκής Κινητοποίησης (PMU), οι ταξιαρχίες εθελοντών και των πολιτοφυλάκων που τυπικά έχουν ενσωματωθεί στις δυνάμεις ασφαλείας από τον Ιούνιο του 2014. Το ένα στοιχείο που λείπει εμφανώς από το μείγμα είναι ο διεθνής συνασπισμός που ηγούνται οι ΗΠΑ. Δεν υπήρξε κανένα αίτημα για αεροπορικά πλήγματα από την ιρακινή κυβέρνηση, ένα μόνιμο χαρακτηριστικό των επιχειρήσεων που ηγούνται οι PMU. Πράγματι, περίπου 18 χιλ. μαχητές συνιστούν το βασικό όγκο των στρατευμάτων που συμμετέχουν στην επίθεση. Επικεφαλής των PMU είναι ο Αμπού Μαχντί αλ-Μουχαντί, ο οποίος από τις ΗΠΑ είχε χαρακτηρισθεί το 2009 ως «ιδιαίτερα σεσημασμένος παγκόσμιος τρομοκράτης» για τη συμμετοχή του στις επιθέσεις σε αμερικανικές δυνάμεις και σε άλλους στόχους. Αυτός και πολλοί άλλοι διοικητές του PMU έχουν συνεργασθεί στενότατα με τους «Φρουρούς της Επανάστασης» του Ιράν, και συνεχίζουν να έχουν συμβούλους από το Ιράν και τη Χεζμπολλάχ του Λιβάνου στις επιχειρήσεις τους.

Ο προφανής αποκλεισμός της υποστήριξης του διεθνούς συνασπισμού από τους συμμάχους του Ιράν επιβεβαιώθηκε από τον στρατηγό Martin Dempsey, Αρχηγού του Αμερικανικού Γενικού Επιτελείου Στρατού, ο οποίος δήλωσε στις 3 Μαρτίου ότι στη μάχη έχει διαπιστωθεί «ανοιχτή διοχέτευση ιρανικής υποστήριξης, υπό τη μορφή του πυροβολικού και άλλων πραγμάτων».   

Η πρόκληση του εφοδιασμού

Αν και η Τικρίτ έχει εκκενωθεί από τους κατοίκους της, η συμπεριφορά των κυρίως σιιτικών δυνάμεων των PMU-που δεν υπάγονται στη δικαιοδοσία του στρατού του Ιράκ- θα παρακολουθούνται στενά καθώς θα εκκαθαρίζουν του μαχητές του ΙΚ από τις αγροτικές σουνιτικές κοινότητες.

Εάν η επίθεση στην Τικρίτ είναι επιτυχής μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα το Ιράκ να επαναλάβει το μοντέλο βορειότερα στη Μοσούλη, αναπτύσσοντας τις μονάδες των PMU για να ενισχύσουν τις στρατιωτικές προσπάθειες του Ιράκ να ανακαταλάβουν την πόλη του ενός εκατομμυρίου, την πρωτεύουσα του σουνιτικού Ιράκ. Αυτό θα μπορούσε και πάλι να παρεμποδίσει ή να περιπλέξει τη διεθνή υποστήριξη στην επιχείρηση.

Αν και η μάχη στη Τικρίτ θα προσφέρει πολλές ιδέες για τις ικανότητες επίθεσης των ιρακινών κυβερνητικών δυνάμεων σε αστικό περιβάλλον, είναι υπερβολικό να πούμε ότι η επιχείρηση στο Τικρίτ είναι ένας ακριβής δείκτης για το αποτέλεσμα της μάχης για τη Μοσούλη. Η Τικρίτ είναι σχετικά πλησίον της Βαγδάτης, και οι ιρακινές δυνάμεις επιχειρούν στις περιοχές κοντά της Τικρίτ από τον Αύγουστο του 2014. Αντιθέτως, η Μοσούλη είναι 350 χλμ. βορείως της Βαγδάτης, και περίπου 150 χλμ. βορείως από τα πλέον προωθημένα οχυρά του ιρακινού στρατού στην Beyji. Απλά προωθώντας τις ιρακινές δυνάμεις έως τη Μοσούλη και εφοδιάζοντάς της, αυτό θα αποτελέσει μια μεγάλη πρόκληση για τις δυνατότητες ανεφοδιασμού τους.

Επιπλέον, η Τικρίτ είναι μικρή, η πόλη εκτείνεται σε μόνον 15 τ.χλμ. έναντι των 400 τ.χλμ. της Μοσούλης. Ο Αμμάρ Χικμάτ, ο βοηθός κυβερνήτης της επαρχίας Σαλαχουντίν, στην οποία πρωτεύουσα είναι η Τικρίτ, είπε στο Associated Press, ότι οι στρατιώτες βρήκαν περίπου 100 νάρκες και βόμβες σε μόνον 8 χλμ δρόμου. Το ΙΚ είναι πιθανόν να έχει παγιδεύσει πολλές περιοχές εντός της Μοσούλης κατ’ αυτόν τον τρόπο, δημιουργώντας πλήθος από πιθανές εστίες έκρηξης και κτίρια που πρέπει με πολύ κόπο να καθαριστούν. Και ενώ το Τικρίτ έχει σχεδόν ερημωθεί από τον πληθυσμό του το ΙΚ έχει εσκεμμένα διατηρήσει πάνω από 750 χιλιάδες πολίτες στην Μοσούλη. Δεν υπάρχει εγγύηση ότι οι ανεξάρτητοι πολίτες της Μοσούλης, οι οποίοι είναι πολύ πάνω από 65% σουνίτες Άραβες, θα καλοδεχθούν τις δυνάμεις του PMU. Οι PMU θα μπορούσαν επίσης να τελματώσουν σε αμφίρροπες μάχες στη Τικρίτ και σε άλλες περιοχές μικρότερες της Μοσούλης.

   

Αδόκητες συνέπειες;

Αυτά τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να ρίξουν το βάρος της επιχείρησης στον υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ στρατό του Ιράκ, ο οποίος είναι οριακά περισσότερο αποδεκτός από τους κατοίκους της Μοσούλης.

Το επιχειρησιακό σχέδιο, όπως περιγράφηκε από αξιωματούχο των ΗΠΑ σε μια πολυσυζητημένη ενημέρωση που έγινε στις 19 Φεβρουαρίου, περιλαμβάνει οκτώ ιρακινές ταξιαρχίες που θα μπορούσαν να ηγηθούν στην απελευθέρωση της Μοσούλης. Η προετοιμασία μονάδων του ιρακινού στρατού για τη μάχη της Μοσούλης είναι δυνητικά η πλέον αργή πτυχή της προσπάθειας να ελευθερωθεί η πόλη και θα μπορούσε να διαρκέσει μέχρι και το καλοκαίρι, εκτροχιάζοντας μια πιθανή ημερομηνία έναρξης τον Απρίλιο ή τον Μάιο.

Ο ιρακινός στρατός παραμένει σε πολύ κακή κατάσταση, προσφέροντας μια πρώτη γραμμή πυρός με περίπου 48 χιλ. στρατιώτες, έναντι σχεδόν 210 χιλ στο απόγειο της αποτελεσματικότητάς του το 2009. Η μάχη της Μοσούλης σχεδιάζεται να εμπλέξει τουλάχιστο τρεις από τις ισχυρότερες εναπομείνασες ταξιαρχίες βορείως της Βαγδάτης, μειώνοντας κατά το ήμισυ τη στρατιωτική ισχύ της πρωτεύουσας. Αυτό θα επιτρέψει το ιρακινό κυβερνητικό κέντρο να φυλάσσεται σε μεγάλο βαθμό από τις σιιτικές PMU και τις μονάδες του Υπουργείου Εσωτερικών, που επίσης ελέγχεται από μαχητές υποστηριζόμενους από το Ιράν, και οι οποίοι έχουν δεσμούς επί δεκαετίες με τους «Φρουρούς της Επανάστασης» του Ιράν. Μια από τις αδόκητες συνέπειες της μάχης για την ανακατάληψη της Μοσούλης θα μπορούσε να ήταν η αποδυνάμωση του κρατικού ελέγχου στο τομέα της εσωτερικής ασφάλειας στην ίδια την Βαγδάτη, μια κατάσταση που μπορεί να αποδειχθεί δύσκολο να επανορθωθεί τα επόμενα χρόνια – καθώς η ιστορία έχει αποδείξει σε άλλες περιφερειακές πρωτεύουσες όπως η Βηρυτός και η Τρίπολη της Λιβύης.   

Ο δρ. Michael Knights είναι ερευνητής στο Washington Institute for Near East Policy. Έχει εργασθεί σε όλες τις επαρχίες του Ιράκ, συμπεριλαμβανομένων των περιόδων που ήταν ενταγμένος στις Ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας.

Πηγή: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-31723327

Μετάφραση: Σωτήρης Δημόπουλος