Οι μετανάστες στην τουρκική ατζέντα για το Αιγαίο

Στο διάστημα που προηγήθηκε της πρωθυπουργικής επίσκεψης στην Τουρκία, η Άγκυρα πρόσθεσε στο καταγγελτικό της οπλοστάσιο τις κατηγορίες για «ανάρμοστη συμπεριφορά» των ελληνικών Αρχών προς τους μετανάστες που εισέρχονται στη χώρα και κυρίως στα νησιά του Αιγαίου.

Στο παιχνίδι της ενοχοποίησης της Ελλάδας συμμετέχει ενεργά και ο τουρκικός Τύπος με τίτλους όπως “Φτάνει πια, βρε γείτονα”, “Στιγμές έντασης στο Αιγαίο” και “Οποία ελληνική ντροπή” και κείμενα που περιγράφουν βάρβαρες μεθόδους αντιμετώπισης των οικονομικών προσφύγων.

Αντιθέτως, η τουρκική ακτοφυλακή παρουσιάζεται να επεμβαίνει σωτήρια σε πάμπολλες επιχειρήσεις διάσωσης ναυαγισμένων ή αποκλεισμένων σε βραχονησίδες μεταναστών.

Τον περασμένο Νοέμβριο στην Αθήνα, ο αρχηγός της τουρκικής ακτοφυλακής Τζαν Ερένογλου, με γνώριμη ανατολίτικη υποκρισία, έφτασε να δηλώσει σχετικά με αυτούς που διασώζουν στο Αιγαίο (εννοώντας βεβαίως σε όλο το Αιγαίο): «...γινόμαστε οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι του κόσμου όταν καταφέρνουμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια και τους στέλνουμε στα σπίτια τους».

Σε κάθε περίπτωση, για την Τουρκία οι ογκούμενες μεταναστευτικές ροές που περνούν από το έδαφός της είναι πολλαπλά επικερδείς. Στη γειτονική χώρα συγκλίνουν οι διαδρομές των, οικονομικών κατά κύριο λόγο, προσφύγων από την Ασία -από το Μπαγκλαντές έως την Εγγύς Ανατολή- και την ανατολική Αφρική. Μαζί με τους Κούρδους της Τουρκίας, δεκάδες χιλιάδες συνωθούνται είτε στις παράλιες πόλεις του Αιγαίου –Αλικαρνασσό, Μαρμαρίδα, Αϊβαλί, Σμύρνη– είτε στην Κωνσταντινούπολη. Όλες αυτές οι μετακινήσεις, όπως προκύπτει από μαρτυρίες των ίδιων των μεταναστών, είναι εν γνώσει των τουρκικών Αρχών, υπάλληλοι των οποίων έχουν μερίδιο στα κέρδη. Τα οικονομικά οφέλη από τις μπίζνες του δουλεμπορίου δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα, καθώς το «εισιτήριο» για τη μεταφορά στην Ευρώπη είναι υψηλότατο και μπορεί να φτάνει τις 10 χιλιάδες ευρώ. Οι μετανάστες, προφανώς, οφείλουν να το εξοφλήσουν επαυξημένο στους δανειστές τους, όταν αρχίζουν να εργάζονται σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα.

Ο αριθμός των ανθρώπων που επιχειρούν το πέρασμα με πλωτά μέσα είναι πράγματι εντυπωσιακός. Μόνο το 2007, το ελληνικό Λιμενικό συνέβαλε σε 652 περιστατικά αντιμετώπισης παράνομης διακίνησης αλλοδαπών, όπου συνελήφθησαν 9.240 μετανάστες και 196 διακινητές, ενώ κατασχέθηκαν 161 δουλεμπορικά πλοιάρια (ας σημειωθεί ότι στον Έβρο συνελήφθησαν 446 διακινητές, και το 2006 299). Για πολλούς δυστυχείς, όμως, το ταξίδι προς τη «γη της επαγγελίας» κόπηκε κάπου στα νερά του Αιγαίου: Πέρυσι πνίγηκαν 50 και τουλάχιστον άλλων 55 αγνοείται η τύχη τους, όταν βυθίστηκαν οι βάρκες στις οποίες επέβαιναν.

Η διαπεραίωση στα ελληνικά νησιά γίνεται με συστηματικό τρόπο από τους δουλεμπόρους, και ανάλογα με το τίμημα που πληρώνουν οι μετανάστες εξαρτάται η αξιοπιστία του πλωτού μέσου. Στην όλη επιχείρηση οι Τούρκοι δουλέμποροι έχουν, συνήθως, συνεργάτες, αλλοδαπούς ή Έλληνες, στις ελληνικές ακτές. Πρόσφατα καταδικάστηκαν δύο αξιωματικοί του ελληνικού Λιμενικού διότι χρηματίζονταν από διακινητές για να επιτρέπουν να αποβιβάζεται απρόσκοπτα το ανθρώπινο φορτίο στη Χαλκιδική.

Στην «πολεμική» αυτή ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί στο Αιγαίο, η τουρκική ακτοφυλακή δεν παίζει τον ρόλο του διασώστη, αλλ’ απεναντίας συμμετέχει ενεργά στην προώθηση των δουλεμπορικών. Όπως κατήγγειλε ο λιμενάρχης Μυτιλήνης, «στην πράξη, τα τουρκικά περιπολικά σκάφη έχουν παραβιάσει πολλές φορές τα χωρικά μας ύδατα, διευκολύνοντας τα σκάφη με τους λαθρομετανάστες. Άνθρωποι των τουρκικών Αρχών ασφαλείας είναι αναμεμειγμένοι σε αυτή την ιστορία, παρέχοντας σχετική πληροφόρηση στους δουλεμπόρους. Επίσης, πολλά από τα μικρά τουρκικά αλιευτικά σκάφη διαθέτουν ραντάρ και λειτουργούν επικουρικά σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις, ενημερώνοντας τους δουλεμπόρους για την κίνηση των δικών μας σκαφών».

Επίσης, κύκλοι του Λιμενικού αναφέρουν ότι καταγράφονται περιστατικά κατά τα οποία τουρκικές «ακταιωροί» ρυμουλκούν έως την οριογραμμή ελληνικών και τουρκικών θαλάσσιων συνόρων πλαστικές βάρκες με μετανάστες, στη συνέχεια τις σπρώχνουν στα ελληνικά χωρικά ύδατα και ενημερώνουν τις ελληνικές Αρχές, μέσω του Κέντρου Έρευνας και Διάσωσης Κωνσταντινούπολης, ότι υπάρχουν «λαθρομετανάστες»!

Όταν οι μετανάστες γίνονται αντιληπτοί από τα σκάφη του Λιμενικού, έχοντας αυτή την οδηγία από τους δουλεμπόρους, καταστρέφουν τις βάρκες, ώστε η επιχείρηση να μετατραπεί σε διάσωση, και εξαφανίζουν όσα έγγραφα αποδεικνύουν την ταυτότητά τους, για να μην απελαθούν. Τα περιστατικά αυτά αποτελούν πλέον μια καθημερινότητα έξω από τις ακτές της Σάμου, της Λέσβου, της Χίου, του Φαρμακονησίου κ.λπ.

Στη συνέχεια οι προσπάθειες επαφής με την Τουρκία είναι ουσιαστικά ανέφικτες, αφού δεν υπάρχει η παραμικρή ανταπόκριση. Όπως χαρακτηριστικά γράφτηκε στον ελληνικό Τύπο: «Τους τελευταίους μήνες οι Τούρκοι όχι μόνο παραβαίνουν με κάθε έννοια το Πρωτόκολλο για την αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης (τέθηκε σε ισχύ το 2001, περιλαμβάνοντας και την περίφημη Συνθήκη Επανεισδοχής), αλλά κυριολεκτικά εμπαίζουν την ελληνική πλευρά». Όσο για την υπογραφή συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την επανεισδοχή όσων εισήλθαν παράνομα (την έχει υπογράψει ακόμη και η Αλβανία), ώστε να αναχαιτιστεί η λαθρομετανάστευση, η Τουρκία κωφεύει επιδεικτικά και οι Βρυξέλλες φαίνεται να δηλώνουν αδυναμία να της το επιβάλουν.

Αντιθέτως, η τουρκική πλευρά εκτοξεύει κατηγορίες για διεμβόλιση των πλοιαρίων των μεταναστών από το ελληνικό Λιμενικό, παραβίαση των χωρικών υδάτων της Τουρκίας για ν’ αφεθούν σε τουρκικό έδαφος όσοι συνελήφθησαν, και, βεβαίως, βασανιστήρια και βιαιοπραγίες.

Το αρνητικό για την Ελλάδα κλίμα υποδαυλίζεται και από ένα δίκτυο διεθνών οργανώσεων, ΜΚΟ και ξένων ΜΜΕ (στη Σουηδία, και όχι τυχαία, η αρνητική πληροφόρηση έχει λάβει διαστάσεις υστερίας). Οι καταγγελίες εναντίον της Ελλάδας δεν περιορίζονται σε κάποια αρνητικά περιστατικά, καταδικαστέα, εφόσον συνέβησαν, από κάθε σώφρονα άνθρωπο, αλλά στρέφονται συλλήβδην τόσο εναντίον κάθε προσπάθειας διαχείρισης του φαινομένου, όσο και της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας. Ανάλογη αντιμετώπιση, όμως, δεν παρατηρήθηκε όταν άλλες ευρωπαϊκές χώρες, π.χ. Ισπανία και Ιταλία, ακολούθησαν ιδιαίτερα σκληρές πολιτικές αναχαίτισης της εισροής «παράνομων» μεταναστών.

Αλλά και στην Ελλάδα, από πολλές πλευρές, εσκεμμένα ή μη, υιοθετούνται οι τουρκικές καταγγελίες. Προκαλεί απορία, για παράδειγμα, ότι την ημέρα που ο Τούρκος Υπ. Εξ. ήταν στην Αθήνα και έθετε το πρόβλημα του τρόπου αντιμετώπισης της «λαθρομετανάστευσης» από την Ελλάδα –προσθέτοντας και ολίγα περί PΚΚ- ο «Συνήγορος του Πολίτη» επιτίθονταν στις ελληνικές αρχές με κείμενο, βασιζόμενο στην έκθεση της γερμανικής ΜΚΟ Proasyl, που ουσιαστικά υιοθετούσε τις τουρκικές κατηγορίες.

Ή, ακόμη, ότι το ίδιο διάστημα στο ελληνικό κοινοβούλιο, και σε επερώτηση βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, περιλαμβάνεται το ερώτημα εάν οι Έλληνες λιμενικοί «εγκαταλείπουν τους πρόσφυγες σε ακατοίκητες βραχονησίδες, στις οποίες παραμένουν για ημέρες χωρίς τροφή και νερό μέχρι να περισυλλεγούν από το τουρκικό Λιμενικό»!

Πέρα, λοιπόν, από τις γενεσιουργές αιτίες και την ανθρώπινη διάσταση της μετανάστευσης, που αποτελεί και το σημαντικότερο ζήτημα που καλείται να αντιμετωπίσει σήμερα η ελληνική κοινωνία, καθίσταται σαφές ότι στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων η αδυναμία φύλαξης των θαλάσσιων συνόρων όσο και η ελλιπής απόδοση στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης από το ελληνικό Λιμενικό ενισχύουν την τουρκική παρεμβατικότητα και αναδεικνύουν το Αιγαίο ως θάλασσα με συγκεχυμένα όρια κυριαρχίας.

Οι σκοποί της Άγκυρας δεν αφήνουν άλλωστε περιθώρια παρερμηνειών, καθώς η τουρκική ακτοφυλακή, η οποία έχει ήδη εγκαινιάσει πρόγραμμα αναβάθμισης, κατέστη το πέμπτο αρχηγείο των ενόπλων δυνάμεων, και ο εκάστοτε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου θα έχει πλέον τον πλήρη επιχειρησιακό της έλεγχο. Η εξέλιξη αυτή απαντά λοιπόν και στη σκοπιμότητα της νέας τακτικής του Γενικού Επιτελείου να βγάζει ανακοινώσεις όχι μόνο για «το ψάρεμα της τσιπούρας» στα Ίμια, αλλά και για τη «λαθρομετανάστευση». Και, δυστυχώς, όλ’ αυτά συμβαίνουν όταν, σύμφωνα με δημοσιεύματα, μεγάλος αριθμός από τα 200 περίπου σκάφη του Λιμενικού Σώματος είναι ακινητοποιημένα ή καθηλωμένα, λόγω βλαβών και έλλειψης ανταλλακτικών. 

  εφημερίδα ΡΗΞΗ, Φ. 28, 2008