H θέση της Αλβανίας στον ισλαμικό ευρασιατικό άξονα

Χάρτης της "Μεγάλης Αλβανίας"

Παρά την αισιόδοξη ρητορεία που επαγγελόταν την έλευση μιας νέας εποχής, η ανακατάταξη των συσχετισμών ισχύος του μεταψυχροπολεμικού κόσμου έχει να παρουσιάσει τόσο νικητές όσο και ηττημένους.

Στις πλέον ωφελημένες δυνάμεις συγκαταλέγεται οπωσδήποτε η Αλβανία και εν γένει το αλβανικό έθνος. Η ανάδυση του αλβανικού παράγοντα από τον ρόλο του βαλκανικού παρία σε αυτόν μιας εξαιρετικά υπολογίσιμης δύναμης είναι μία πραγματικότητα, είτε δημιουργηθεί η «Μεγάλη Αλβανία» είτε νομιμοποιηθεί το μεταβατικό «οιονεί κράτος-δορυφόρος» της Αλβανίας στο Κόσσοβο και μια διευρυμένη αυτονομία στο Τέτοβο.

Η επιτυχής αλβανική πολιτική εδράζεται αναμφίβολα στην υποστήριξη των ΗΠΑ, καθώς στον βαλκανικό χώρο η Ουάσιγκτον διαμορφώνει εν πολλοίς μόνη της τις νέες συντεταγμένες. Η υποχρεωτική, λόγω των εσωτερικών της προβλημάτων, αναδίπλωση της Ρωσσίας, αλλά και οι παλινωδίες της Ε.Ε. επέτρεψαν την απρόσκοπτη αμερικανική ρύθμιση.

Η απόλυτη και επίμονη αυτή στήριξη του αμερικανικού παράγοντα στις αναθεωρητικές βλέψεις του αλβανικού στοιχείου, όπως και του μουσουλμανικού στην Βοσνία, με την διενέργεια ακόμη και στρατιωτικών επεμβάσεων επί ευρωπαϊκού εδάφους, δεν μπορεί παρά να οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αυτή αποτελεί πράξη ενός μακροπρόθεσμου σχεδιασμού.

Προκαλεί, βεβαίως, ερωτηματικά το οξύμωρον του φαινομένου της ισχυροποίησης δυνάμεων του ισλαμικού κόσμου, τη στιγμή που η προώθηση της μονοπολικής ηγεμονίας των ΗΠΑ εμφανίζεται να απειλείται κυρίως από το παγκόσμιο εξτρεμιστικό ισλαμικό αντάρτικο.

Μία εξήγηση θα μπορούσε να ήταν η σχετικά ήπια μορφή του θρησκευτικού αισθήματος στους Αλβανούς. Ο παράγων αυτός ευνόησε την δημιουργία μιας σύγχρονης αλβανικής εθνικής συνείδησης στο αλβανικό κράτος, καθώς η κατάργηση της θρησκείας επεδίωξε την εξάλειψη των διαφοροποιήσεων ανάμεσα στους μουσουλμάνους ή καθολικούς γκέκηδες του βορρά και τους ορθοδόξους ή μπεκτασήδες τόσκηδες του νότου.

Δεν θα πρέπει να λανθάνει της προσοχής μας, όμως, ότι το Ισλάμ ως στοιχείο εθνικής ταυτότητας έχει ενδυναμωθεί ιδιαιτέρως στους αλβανικούς πληθυσμούς του Κοσόβου και του Τετόβου. Είναι τέτοιου μεγέθους μάλιστα η προσήλωση στην θρησκευτική ταυτότητά τους που, σύμφωνα με πρόσφατη σχετική έρευνα η περιοχή του Κοσόβου βρίσκεται στην κορυφή της λίστας με τους πλέον θρησκευόμενους λαούς του κόσμου (86% του πληθυσμού -Έρευνα της TNS ICAP Gallup International Association σε 68 χώρες που δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή», 2.11.05). Ανενδοίαστα είμαστε υποχρεωμένοι να αποδώσουμε την συγκεκριμένη έντονη θρησκευτικότητα των Αλβανών του Κοσόβου στην εθνική αντιπαράθεσή τους με την σερβική ορθοδοξία. Ως εκ τούτου, η ενδυνάμωση του αλβανικού στοιχείου θα πρέπει να εκλαμβάνεται και ως επανάκαμψη του μουσουλμανικού κόσμου στα Βαλκάνια.

Επεκτείνοντας το γεωπολιτικό βεληνεκές της αναλύσεως θα διαπιστώσουμε, όμως, ότι ανάλογη στήριξη εκ μέρους των ΗΠΑ απολαμβάνουν όλοι οι μουσουλμανικοί θύλακες από τα παράλια της Αδριατικής και τον βαλκανικό χώρο, ως την Μαύρη θάλασσα, τον Καύκασο και τα Ουράλια, όπως βεβαίως και η ίδια η Τουρκία. Πρόκειται για μία γεωγραφική ζώνη που κατοικείται από λαούς τουρκικής καταγωγής ή γηγενείς εκτουρκισμένους ή μόνον εξισλαμισμένους. Η επέκταση της ζώνης αυτής συμπεριλαμβάνει επίσης και τα κράτη της Κ. Ασίας και καταλήγει στο Ανατολικό Τουρκεστάν. Καθοριστικό στοιχείο για την σημασία της είναι η ύπαρξη στα εδάφη της ζώνης αυτής τεραστίων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου,  και των διαδρομών των αγωγών τους.

Παρά τις μεγάλες εθνολογικές διαφορές τους θα μπορούσαμε να προσδώσουμε σε αυτήν την ομάδα λαών την ιδιότητα μιας τρίτης, μετά την αραβική και την ιρανική, συνιστώσας του Ισλάμ. Κοινός παρανομαστής τους αποτελεί η επιδίωξη της επέκτασης της ισχύος τους σε ευθεία αμφισβήτηση μη μουσουλμανικών δυνάμεων, κυρίως δε της σλαβικής ορθοδοξίας, μετά την πτώση του κράτους-πυρήνα του πολιτισμικού της χώρου, δηλαδή της Ρωσσίας (διότι ακόμη και ως ΕΣΣΔ δεν έπαψε η συγκεκριμένη γεωπολιτική της λειτουργία).

Εκτός της παραπάνω χρήσιμης για την αμερικανική ηγεμονία ιδιότητας των λαών αυτών, η ενδυνάμωση τους θα μπορούσε να εμφανισθεί ταυτοχρόνως και ως μια εναλλακτική απάντηση και προς το νότο, στην αντιαμερικανική στάση του αραβικού και ιρανικού Ισλάμ.

Άλλωστε ο διάδρομος των αναθεωρητικών πυρήνων είχε ενταχθεί και κατά το παρελθόν στους σχεδιασμούς διείσδυσης στην συγκεκριμένη σημαντική ευρωασιατική περιφέρεια. Ως γνωστόν, στην διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου οι δυνάμεις του άξονα χρησιμοποίησαν τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς στην προώθησή τους προς την ανατολή. Μάλιστα, Γερμανία και Ιταλία δημιούργησαν την Μεγάλη Αλβανία το 1941, με την προσάρτηση του Κοσσόβου, του Τετόβου και του δυτικού τμήματος  της τωρινής ΠΓΔΜ.

Εν συντομία αναφέρουμε ότι, στην ισλαμική αυτή ζώνη περιλαμβάνονται ακόμη:

- Η σημαντική τουρκική μειονότητα της Βουλγαρίας (746.664 άτομα -απογραφή του 2001) με δυσανάλογα υψηλό πολιτικό βάρος. Η συμμετοχή των Τούρκων στην βουλγαρική πολιτική ζωή επιβλήθηκε από την Δύση και το εύρος της έχει προκαλέσει την επιδοκιμασία του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών.[1]

- Μια άλλη μουσουλμανική εθνική ομάδα είναι αυτή των Τατάρων της Κριμαίας (περίπου 265.000, 13% της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας). Εκεί, σε συμμαχία με την επίσης αναθεωρητική δύναμη της δυτικής-ουνιτικής Ουκρανίας, οι επαναπατριζόμενοι Τάταροι διεκδικούν με αξιώσεις τον ρυθμιστικό ρόλο των εσωτερικών ισορροπιών.  Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο νέος πρωθυπουργός της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας, Anatoly Burdyuhov, φίλος του ηγέτη της «πορτοκαλί επαναστάσεως» Β. Γιούσενκο, έχει δύο Τατάρους αντιπροέδρους της κυβερνήσεως και δύο υπουργούς.

- Ισχυρή δυτική υποστήριξη επίσης λαμβάνουν και τα αποσχιστικά κινήματα του ρωσσικού Καυκάσου και ιδιαιτέρως αυτό της Τσετσενίας. Τσετσένοι ισλαμιστές αρχηγοί έχουν βρει καταφύγιο στην Δύση, όπως ο Ahmed Zakaev στο Λονδίνο και ο Ilyas Akhmadov, στις ΗΠΑ. Η πανίσχυρη American Committee for Peace in Chechnya (ACPC)[2] προωθεί την άποψη ότι η Τσετσενία είναι το ανάλογο του Κοσόβου και της Βοσνίας στον Καύκασο και άρα απαιτείται και εκεί η διεθνής επέμβαση.

- Ιδιαίτερη ενίσχυση δέχονται επίσης και οι μουσουλμανικές εθνότητες της Ρωσσίας στον Βόλγα και στα Ουράλια, όπως π.χ. στο Ταταρστάν, όπου πρόσφατα στην πρωτεύουσά του Καζάν εγκαινιάστηκε το μεγαλύτερο τζαμί της Ευρώπης.

- Τέλος, στο Αζερμπαϊτζάν και στην Κεντρική Ασία, σε μέχρι τούδε συμμαχικές χώρες των ΗΠΑ, ισλαμικές πολιτικές κινήσεις και ισλαμιστές πολιτικοί δέχονται μεγαλύτερη αμερικανική στήριξη απ’ ότι οι κοσμικοί παραδοσιακοί ηγέτες, όπως απέδειξαν και τα πρόσφατα γεγονότα στο Ουζμπεκιστάν και το Αζερμπαϊτζάν.

Η συνοπτική αυτή παράθεση συγκεκριμένων στοιχείων αποκαλύπτει μερικώς και την δυναμική που ενέχουν οι εξελίξεις στην ανάπτυξη του αλβανικού αναθεωρητισμού. Η υιοθέτησή του από την υπερδύναμη τροφοδοτεί την αλβανική πολιτική, αλλά και όλο το σύνολο του αλβανικού έθνους, με φιλοαμερικανικά αισθήματα ευγνωμοσύνης («η Αλβανία είναι πιθανώς η πλέον φιλοαμερικανική χώρα στη γη» σύμφωνα με τον Fatos Tarifa, πρέσβη της Αλβανίας στις ΗΠΑ, THE WASHINGTON TIMES 27.3.2005), αλλά και με μια αλαζονική και ριψοκίνδυνη συμπεριφορά προς τους γείτονές της.

Ίσως δε η σημαντικότερη λειτουργία του ενισχυμένου αλβανικού παράγοντος να είναι αυτή της ανάσχεσης των όποιων δυναμικών τάσεων αμιγούς βαλκανικής σύγκλισης, που θα μπορούσε μελλοντικώς να αντικρούσει την άκρως επιθετική τουρκική επεκτατικότητα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Νέα Πολιτική, 8 Ιανουαρίου 2006

---

[1] The Global Review of Ethnopolitics Vol. 1, no. 4, June 2002, 42-59, σελ. 52.

[2] Μέλη της είναι ο σύμβουλος του Πενταγώνου Richard Perle, ο Elliott Abrams, γνωστός από το σκάνδαλο Iran-Contra, ο Kenneth Adelman, πρώην πρέσβης στον ΟΗΕ που υποκίνησε την επέμβαση στο Ιράκ, ο Midge Decter, ο βιογράφος του Donald Rumsfeld και Διευθυντής του Heritage Foundation, ο Frank Gaffney από το Centre for Security Policy, ο Bruce Jackson, πρώην αντιπρόεδρος της Lockheed Martin, τώρα πρόεδρος της Επιτροπής των ΗΠΑ στο NATO, ο Michael Ledeen του American Enterprise Institute, πρώην θαυμαστής του ιταλικού φασισμού που τώρα εργάζεται για την ανατροπή του καθεστώτος στο Ιράν και ο R James Woolsey, πρώην Διευθυντής της CIA που προωθεί την αλλαγή στάσης του ισλαμικού κόσμου προς τις ΗΠΑ. Σχετ. John Laughland Επίτροπος της Βρετανικής Ομάδας του Helsinki Human Rights watch, The Guardian, 8.9.2004 (www.oscewatch.org).