Ο Πούτιν αλλάζει την ατζέντα του συριακού

Η Ρωσία, το Ιράν και η Τουρκία έχουν συμφωνήσει να είναι οι εγγυήτριες δυνάμεις σε μια κατάπαυση του πυρός που θα διαρκέσει 6 μήνες και θα ισχύει σε 4 περιοχές της Συρίας –στην επαρχία Ιντλίμπ και τμήματα των γειτονικών επαρχιών, στην Ανατολική Γκούτα (στη Δαμασκό), στη βόρεια Χομς και περιοχές γύρω από τις επαρχίες Νταράα κα Αλ Κουνέιτρα, με σκοπό την αποκλιμάκωση της βίας, την διευκόλυνση της πρόσβασης της ανθρωπιστικής βοήθειας και την βελτίωση των συνθηκών για μια πολιτική διευθέτηση.

Ο απεσταλμένος του ΟΗΕ Staffan de Mistura εξήρε την συμφωνία ως ένα «ελπιδοφόρο και θετικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση». Με τη συμφωνία της Αστάνα ο Πούτιν έχει αλλάξει εκ νέου τη συζήτηση για τη Συρία, κάνοντας σαφές στην Ουάσιγκτον ότι η πορεία για την πολιτική διευθέτηση και την ήττα του Ισλαμικού Κράτους και της Αλ Κάιντα περνά από την Μόσχα.

Μόλις τον περασμένο μήνα η συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας στη Συρία, την οποία ο πρόεδρος Τραμπ είχε προτείνει κατά την προεκλογική του καμπάνια, φαινόταν να βρίσκεται σε μηχανική υποστήριξη. Υπήρξε μια διεθνής κατακραυγή λόγω των ισχυρισμών ότι η συριακή κυβέρνηση χρησιμοποίησε χημικά όπλα εναντίον πολιτών στην πόλη Khan Sheikhoun, σκοτώνοντας πάνω από 90 ανθρώπους. Οι υπηρεσίες πληροφοριών είχαν αξιολογήσει ως «υψηλού επιπέδου αξιοπιστίας» την πληροφορία ότι οι συριακές δυνάμεις είχαν χρησιμοποιήσει χημικά όπλα εναντίον της πόλης αυτής στην επαρχία Ιντλίμπ, στις 2 Απριλίου, και απήντησαν με μια πυραυλική επίθεση σε μια συριακή. αεροπορική βάση. Η ρωσική κυβέρνηση απέρριψε τις κατηγορίες των ΗΠΑ για τη συριακή επίθεση, καταδικάζοντας τα αμερικανικά πυραυλικά κτυπήματα και αποχώρησε από τις αμερικανο-ρωσικές συμφωνίες για την αποφυγή της σύγκρουσης στη Συρία.

Αλλά ο Πούτιν αρπάχθηκε από ένα ασαφές αμερικανικό σχέδιο για «ασφαλείς ζώνες» στη Συρία για να βάλει πάλι στο παιχνίδι την αμερικανο-ρωσική συνεργασία. Μια δήλωση του Λευκού Οίκου ανέφερε ότι ο Τραμπ και ο Πούτιν συζήτησαν για δημιουργία «ζωνών ασφαλείας ή αποκλιμάκωσης, που θα φέρουν μια διαρκή ειρήνη για ανθρωπιστικούς και πολλούς άλλους λόγους». Σε μια τηλεφωνική συνομιλία στις 2 Μαΐου, ο Ρώσος Υπεξ Λαβρόφ, μιλώντας στην MIR TV στις 6 Μαΐου, συνέδεσε τη συμφωνία για τις ζώνες αποκλιμάκωσης με τις προηγούμενες αμερικανικές προτάσεις για «ασφαλείς ζώνες» για τη μείωση της βίας στη Συρία. «Δεν είναι τυχαίο ότι οι ΗΠΑ καλωσόρισαν τα αποτελέσματα της συνάντησης στην Αστάνα, ιδιαιτέρως μια συμφωνία για την δημιουργία ζωνών αποκλιμάκωσης». Την ίδια μέρα, ο αρχηγός Γενικού Επιτελείου του Αμερικανικού Στρατού Joseph Dunford και ο αρχηγός του Ρωσικού Στρατού στρατηγός Βαλέρι Γκερασίμοφ, επιβεβαίωσαν την δέσμευσή τους στις επιχειρήσεις αποφυγής της σύγκρουσης στη Συρία.

Αν και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έκανε σαφές ότι οι ΗΠΑ δεν έπαιρναν μέρος στη συμφωνία, παρά την παρουσία του Βοηθού Γραμματέα Stuart Jones στις συνομιλίες της Αστάνα, και ότι η Ουάσιγκτον έχει ανησυχίες για το ρόλο του Ιράν ως «εγγυητή» της συμφωνίας, οι ΗΠΑ παρ’ όλα αυτά ενεθάρρυναν τις ομάδες της συριακής αντιπολίτευσης να συμμετάσχουν στις συνομιλίες και δήλωσαν ότι «η αντιπολίτευση πρέπει να ανταποκριθεί επίσης στις δεσμεύσεις της, με την Τουρκία ως εγγυήτρια, και να διαχωριστούν από τις τρομοκρατικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένης της Hay’at Tahrir al-Sham, που συνεχίζει να στερεί τις νόμιμες φιλοδοξίες του λαού της Συρίας για μια αντιπροσωπευτική και υπεύθυνη κυβέρνηση. Η Hay’at Tahrir al-Sham είναι ένας συνασπισμός από ριζοσπαστικές σαλαφιστικές ομάδες, στις οποίες ηγείται η Jabhat Fatah al-Sham, συριακό παρακλάδι της Αλ-Κάιντα.   

Μιας και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, της αλ-Κάιντα και των κλάδων της συνεχίζεται, η συμφωνία της Αστάνα διανοίγει τη δυνατότητα της εμβάθυνσης του αμερικανο-ρωσικού συντονισμού πέρα από την αποφυγή της σύγκρουσης, ιδιαίτερα καθώς οι ΗΠΑ προετοιμάζουν μια επίθεση εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στην Ράκκα. Η συμφωνία καλεί τα μέρη να «λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να συνεχίσουν την επιχείρηση καταπολέμησης εναντίον του ΙΚ, της Ταμπχάτ Αλ Νούσρα και όλων των άλλων προσώπων, ομάδων, επιχειρήσεων και μονάδων που συνδέονται με την Αλ Κάιντα ή με το ΙΚ, όπως υποδεικνύεται από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εντός και εκτός των περιοχών της αποκλιμάκωσης». Στις 5 Μαΐου ο στρατηγός Σεργκέι Ρουντσκόι, επικεφαλής της Κεντρικής Επιχειρησιακής Διεύθυνσης του ρωσικού υπουργείου Άμυνας, τόνισε ότι το μνημόνιο κατανόησης «δεν θα σταματήσει τον πόλεμο εναντίον των τρομοκρατών του ΙΚ ή της Ταμπχάτ αλ-Νούσρα στη Συρία. Τα κράτη εγγυητές αναλαμβάνουν να συνεχίσουν να μάχονται εναντίον των σχηματισμών κάθε τρομοκρατικής οργάνωσης στις ζώνες αποκλιμάκωσης όπως επίσης να παράσχουν βοήθεια στα κυβερνητικά στρατεύματα και στην ένοπλη αντιπολίτευση που μάχονται τους εξεγερμένους σε άλλες περιοχές της Συρίας. Αφού θεσπιστούν οι ζώνες αποκλιμάκωσης, ο κυβερνητικός στρατός θα συνεχίσει την επίθεσή του εναντίον των μονάδων του ΙΚ στα κεντρικά και ανατολικά τμήματα της Συρίας όπως επίσης για να απελευθερώσει τις περιοχές που βρίσκονται κατά μήκος του ποταμού Ευφράτη».   

Πριν από τέσσερεις εβδομάδες, αυτή η στήλη προέβλεψε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να εξετάσει την «ενίσχυση της στρατιωτικής της παρουσίας ή ακόμη μια ρωσική ζώνη απαγόρευσης πτήσεων», στη συνέχεια της αμερικανικής επίθεσης στην αεροπορική βάση Shayrat.

Η συμμετοχή της Τουρκίας στη συμφωνίας υποδηλώνει ότι η Ουάσιγκτον μπορεί να ζητήσει τις καλές υπηρεσίες της Μόσχα για να διαχειριστεί το ρόλο της Τουρκίας στη Συρία. Την περασμένη εβδομάδα, γράψαμε ότι μετά τις τουρκικές αεροπορικές επιθέσεις εναντίον των Μονάδων Λαϊκής Προστασίας (YPG) στη βόρειο Συρία, οι ΗΠΑ είναι «αποκομμένες από την Τουρκία, καθώς αυτή αν και σύμμαχος του ΝΑΤΟ σχεδόν προκαλεί τις ΗΠΑ που συνεχίζουν να εξαρτώνται από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), των οποίων οι πιο αποτελεσματικοί μαχητές προέρχονται πρωτίστως από το YPG, στην μακρόπνοη στρατιωτική εκστρατεία για την απομάκρυνση του ΙΚ από την Ράκκα».

Ο Μαξίμ Σουτσκόφ γράφει: «Καθώς η Μόσχα αναζητούσε έναν αξιόπιστο τρόπο να μεταφέρει τη συριακή σύγκρουση από το πεδίο της μάχης στο πεδίο της πολιτικής (η σύγκρουση στοιχίζει ολοένα και περισσότερες ζωές Ρώσων και απορροφά όλο και περισσότερους πόρους) η ιδέα των ασφαλών ζωνών έγινε πεδίο διερεύνησης. Το σχέδιο έπρεπε μόνον να αναβαθμιστεί για να επιτευχθούν τουλάχιστον τρεις στόχοι:

·         να μην παρεμποδιστεί η στρατιωτική δράση της Ρωσίας,

·         να εμφανιστεί ως ρωσική πολιτική επιτυχία στο εσωτερικό και

·         να παρουσιαστεί σαν γνήσια διεθνής προσπάθεια με τη μεσολάβηση και του Ιράν και της Τουρκίας.

·         Παράλληλα, μια τέτοια κίνηση θα βοηθούσε επίσης στο να δείξει στον Άσαντ και στους Ιρανούς ότι η Μόσχα δεν τους «πουλάει» στους Αμερικανούς, όπως φοβούνται.

Την ίδια ώρα υπάρχει η σκέψη ότι χωρίς την Ουάσιγκτον η υλοποίηση της πρωτοβουλίας θα είναι πιο δύσκολη. Ως εκ τούτου, το ρωσικό υπουργείο Άμυνας είπε ότι είναι πρόθυμο να επαναλάβει τις συζητήσεις με τις ΗΠΑ, τις οποίες η Ρωσία σταμάτησε μετά από τα κτυπήματα στην αεροπορική βάση της Shayrat, για ένα μνημόνιο ασφάλειας πτήσεων, σχεδιασμένο να αποτρέψει τις εναέριες συγκρούσεις.

«Προς το παρόν, το Ρωσικό υπουργείο Άμυνας λέει ότι οι ασφαλείς ζώνες θα αποτελέσουν ένα κομβικό εργαλείο στην εξασφάλιση αυτών των άμεσων στόχων:

·         Να διαχωριστούν οι δυνάμεις της μετριοπαθούς αντιπολίτευσης από το ΙΚ και την Τζαμπχάτ Φατάχ αλ Σαμ.

·         Να διανέμεται πιο άνετα η ανθρωπιστική βοήθεια στις περιοχές αποκλιμάκωσης.

·         Να αποκατασταθούν οι υποδομές και η παροχή νερού στις ζώνες ώστε να μπορούν να γυρίσουν οι πρόσφυγες».

Ο Σουτσκόφ προσθέτει «Το σημαντικότερο είναι, το μνημόνιο που συμφωνήθηκε θεωρείται ως ένα βασικό βήμα για την παύση των συγκρούσεων στη Συρία. Επιχειρησιακά, οι Ρώσοι πιστεύουν ότι η πρωτοβουλία των ασφαλών ζωνών θα λύσει τα χέρια της συριακής κυβέρνησης και θα βοηθήσει τις δυνάμεις του Άσαντ να απελευθερώσει τις κεντρικές και ανατολικές περιοχές της Συρίας από το ΙΚ, συμπεριλαμβανομένων των εδαφών κατά μήκος του Ευφράτη και ανατολικά της Παλμύρας. Όλ’ αυτά θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην προετοιμασία μια μεγάλης κλίμακας επίθεση εναντίον του ΙΚ στην Deir ez Zor. Οι Ρώσοι στρατιωτικοί κάνουν σαφές ότι θα υποστηρίξουν αυτές τις επιχειρήσεις με αεροπορικά κτυπήματα».