Ρωσία και Ισραήλ για τη Συρία και σχέδια για συνεργασία Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας-Τουρκίας

του Ben Caspit

«Εμείς [το Ισραήλ] διενεργούμε περιστασιακά επιχειρήσεις στη Συρία με σκοπό να εμποδίσουμε τη δημιουργία ενός μετώπου εναντίον μας… και  για να αποτρέψουμε τη μεταφορά φονικών όπλων, κυρίως από τη Συρία στο Λίβανο» είπε ο πρωθυπουργός Μπένζαμιν Νετανιάχου σε μια δημόσια εκδήλωση στην Άκρα το απόγευμα της 1^ης Δεκεμβρίου. Ήταν η πρώτη φορά που επίσημη ισραηλινή πηγή, και μάλιστα ο πρωθυπουργός, παραδέχθηκε δημοσίως ότι το Ισραήλ δραστηριοποιείται στρατιωτικά στο συριακό έδαφος.   

Στις 29 Νοεμβρίου, ο Υπουργός Άμυνας Moshe Ya’alom είπε στο κρατικό ραδιόφωνο του Ισραήλ ότι ένα ρωσικό στρατιωτικό αεροσκάφος πρόσφατα διείσδυσε στον ισραηλινό εναέριο χώρο «κατά λάθος». Ο Ya’alom είπε: «το αεροσκάφος εισήλθε περίπου ένα μίλι στο χώρο μας». Και πρόσθεσε, «επικοινωνήσαμε δια ασυρμάτου μαζί του και αμέσως επέστρεψε στο συριακό εναέριο χώρο». Σε μια εκδήλωση του «Πολιτισμού του Σαββάτου» στις 28 Νοεμβρίου ο Διευθυντής του πολιτικο-στρατιωτικού γραφείου του Υπουργείου Άμυνας, Υποστράτηγος Amos Gilad, είπε ότι «τέτοιες σύντομες διεισδύσεις από τους Ρώσους πιλότους έχουν συμβεί κάποιες φορές πρόσφατα. Οι Ρώσοι πιλότοι ενημερώνονται άμεσα από τον ασύρματο και επιστρέφουν πίσω, χωρίς να σημειωθεί κανένα επεισόδιο».

Τα πράγματα έχουν θερμανθεί κατά μήκος του ρωσο-τουρκικού μετώπου, με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν και τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν να ανταλλάζουν βέλη και απειλές. Την ίδια ώρα, ενδιαφέροντα πράγματα συμβαίνουν σε ένα εξίσου ευαίσθητο και καθόλου λιγότερο ενδιαφέρον μέτωπο, δηλαδή εκεί όπου ο συριακός και ο λιβανέζικος εναέριος χώρος συναντούν το Ισραήλ. Σαν να μην υπήρχαν ήδη αρκετοί παίκτες στην περιοχή να μπερδεύουν τα πράγματα και να τα κάνουν πιο σύνθετα, πρόσφατα προστέθηκε σε αυτούς και ο ρωσικός στρατός σε πλήρη ισχύ, με πολλή μεγάλη αεροπορική δύναμη, σημαντική ναυτική δύναμη και, προσφάτως, συστοιχίες του αντι-αεροπορικού S-400. Το εύρος των τελευταίων καλύπτει όλη την περιοχή, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε ισραηλινό αεροσκάφος που απογειώνεται εντοπίζεται και μπορεί να καταρριφθεί από τους Ρώσους.

Εντούτοις, και παρ’ όλα αυτά, οι Ρώσοι και οι Ισραηλίτες είναι στην ίδια πλευρά, τουλάχιστον για την ώρα. Βλέπουν με τον ίδιο τρόπο την κατάσταση, συντονίζουν τις δραστηριότητές τους σε πραγματικό χρόνο, σέβονται ο ένας τον άλλο, και δίνουν ο ένας στον άλλο το χώρο που χρειάζεται. Το Ισραήλ το κάνει γιατί δεν έχει άλλη επιλογή. Η Ρωσία το κάνει επειδή ούτε χρειάζεται ούτε θέλει να ανοίξει ακόμη ένα μέτωπο, σε αυτά που είναι ήδη ανοιχτά στην περιοχή.

Ο Νετανιάχου και ο Πούτιν συναντήθηκαν στο Παρίσι στο περιθώριο της Διάσκεψης για το Κλίμα στις 30 Νοεμβρίου. Αξιωματούχοι, ενήμεροι για το περιεχόμενο της συνάντησης, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, την αποκάλεσαν «χρήσιμη και φιλική». Στις 28 Νοεμβρίου ρώτησα το μέλος της Κνεσσέτ Άβινγκορ Λίμπερμπαν σχετικά με τις σκέψεις του γι’ αυτή τη σύνθετη κατάσταση. Ο Λίμπερμπαν, πρώην υπουργός εξωτερικών, είναι σήμερα ο σφοδρότερος επικριτής του Νετανιάχου στα έδρανα της αντιπολίτευσης. Είναι επίσης ειδικός στα θέματα της Ρωσίας, έχοντας μεταναστεύσει στο Ισραήλ από τη Σοβιετική Ένωση στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Μας είπε: «Έχουμε πλήρη συντονισμό σε πραγματικό χρόνο με τις ρωσικές χερσαίες δυνάμεις και τη ρωσική αεροπορία. Υπάρχει μια ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας μεταξύ μας, 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα. Ελπίζω ότι δεν θα βρεθούμε στην ίδια κατάσταση που βρέθηκαν οι Τούρκοι με τους Ρώσους. Αν και δεν βλέπω το λόγο να συμβεί αυτό. Κάθε τι που οι Ρώσοι στέλνουν ως μήνυμα φαίνεται να εστιάζει στη στενή συνεργασία. Ακριβώς αυτή την εβδομάδα, ο Πούτιν επέκτεινε τις ποινές για τις αντισημιτικές πράξεις στη Ρωσία. Θέλουν να εισαγάγουν περισσότερα οπωρολαχανικά από το Ισραήλ. Μας λένε ότι δεν εμπλεκόμαστε [στη σύγκρουση] τουλάχιστον στο βαθμό που μας αφορά. Η Ρωσία δεν έχει μαζί μας πρόβλημα. Έχει να κάνει με άλλα συμφέροντα».

Το πρόβλημα είναι ότι μερικές φορές αυτά τα άλλα συμφέροντα μπορεί να έρχονται σε αντίθεση με τα συμφέροντα του Ισραήλ.

Ενώ οι αρχές ασφαλείας του Ισραήλ έχουν καταλήξει να εκτιμούν θετικά τη ρωσική εμπλοκή στα βόρεια σύνορά του, ταυτόχρονα ανησυχούν γι’ αυτήν. Η δημόσια παραδοχή του Νετανιάχου ότι το Ισραήλ έχει ξεκινήσει επιθέσεις στη Συρία δεν ήταν τυχαίες. Ενώ ο Νετανιάχου έχει μια φήμη για τις αυτοσχέδιες παρατηρήσεις του σε θέματα ασφαλείας, αυτή τη φορά κάθε τι που είπε ήταν σχεδιασμένο από πριν. Το Ισραήλ θέλει να υπάρχει συντονισμός με τους Ρώσους στα θέματα ασφάλειας και στο έδαφος και όχι μόνον στον αέρα.  

Σε διάφορες συνομιλίες μεταξύ των δύο μερών, συμπεριλαμβανομένων των συζητήσεων Πουτιν και Νετανιάχου, το Ισραήλ κατέστησε απολύτως σαφές ότι εάν τυχόν κάποια όπλα που μπορούν να αλλάξουν την ευαίσθητη ισορροπία δυνάμεων μεταφερθούν από την ανατολή στη δύση –δηλ. από το Ιράν, μέσω του Σύριου προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ, στη Χεζμπολλάχ- τότε αυτό θα θεωρείτο casus belli. Έως σήμερα, κάθε φορά που το Ισραήλ εντόπιζε τέτοια μεταφορά όπλων επιτίθετο, ισχυρίζονται ξένες πηγές, συνήθως στο συριακό έδαφος, μιας και η ικανότητα να δρα αμυντικά τείνει στο μηδέν. Τότε ξαφνικά, η ρωσική αρκούδα εισήλθε στην εξίσωση. Γνωρίζει πώς να αμύνεται και επίσης πώς να επιτίθεται. Το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα συμβεί την επόμενη φορά που ισραηλινό αεροσκάφος, επανδρωμένο ή μη, πετάξει πάνω από ένα τέτοιο κομβόι με όπλα, και εντοπιστεί από τα ραντάρ των ρωσικών αντι-αεροπορικών συστοιχιών. Όλα τα μέρη ελπίζουν ότι τα πράγματα θα λειτουργήσουν σωστά, αλλά η πραγματικότητα έχει τους δικούς της κανόνες. Μερικές φορές τα γεγονότα υπαγορεύουν τις αντιδράσεις στο πολιτικό επίπεδο, και όχι το αντίστροφο.

«Η κατάσταση είναι πολύ σύνθετη» εξηγεί ένας υψηλόβαθμος Ισραηλινός των δυνάμεων ασφαλείας, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Οι Ρώσοι ήλθαν εδώ να βοηθήσουν το σιιτικό άξονα, ο οποίος θεωρείται από το Ισραήλ ως η σοβαρότερη απειλή. Ως εκ τούτου, δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντά μας, τουλάχιστον φαινομενικά». «Την ίδια ώρα, ωστόσο», συνεχίζει η πηγή «οι Ρώσοι μπορούν να κατανοήσουν την ανάγκη μας να εμποδίσουμε τα διάφορα όπλα να φθάσουν στην Χεζμπολλάχ. Παράλληλα, ο Πούτιν αποδυναμώνει τον Ερντογάν τώρα, το οποίο επίσης μας εξυπηρετεί. Έτσι, η κατάσταση είναι πολύ ασταθής και ευμετάβλητη. Οι εχθροί προηγουμένως ήταν προφανείς. Τα συμφέροντα ήταν, επίσης, προφανή. Κάθε τι ήταν καθορισμένο και προσδιορισμένο εξ αρχής. Σήμερα, θα βρεθείτε στην ίδια βάρκα  με τους ορκισμένους εχθρούς σας, τα συμφέροντα διασταυρώνονται και ταυτόχρονα συγκρούονται. Δεν υπάρχει αρχή και τέλος σε αυτό».

Και ακόμη δεν έχουμε αναφερθεί σε οικονομικά συμφέροντα. Παρά την πικρή εχθρότητα μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, μπορεί να δημιουργηθεί μια κατάσταση σύμφωνα με την οποία ο Νετανιάχου και ο Ερντογάν να βρεθούν σύντομα στην ίδια πλατφόρμα φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι εντάσεις μεταξύ Ρώσων και Τούρκων μπορεί να τορπιλίσουν τα σχέδια για έναν τεράστιο νότιο αγωγό φυσικού αερίου που οι Ρώσοι ήθελαν να περάσει δια μέσω της Τουρκίας. Οι Τούρκοι από την μεριά τους έχουν πρόσφατα διαμηνύσει ότι θέλουν το Ισραηλινό φυσικό αέριο, που εξάγεται από τα εκτεταμένα κοιτάσματα φυσικού αερίου, που ανακαλύφθηκαν έξω από την ισραηλινή ακτογραμμή. Ένα μεγάλο πρότζεκτ, που θα δημιουργούσε έναν Ισραηλινό αγωγό φυσικού αερίου, σε συνεργασία με την Κύπρο και ενδεχομένως την Ελλάδα, θα μπορούσε να στείλει το φυσικό αέριο σε τερματικό στη Τουρκία, και από εκεί για εξαγωγή σε όλη την Ευρώπη. Τα σχέδια για έναν τέτοιο αγωγό έχουν πρόσφατα αρχίσει να γαργαλάνε τη φαντασία των ηγετών όλων των προαναφερόμενων κρατών. Στην πραγματικότητα, στις 25 Νοεμβρίου, ο Νετανιάχου συναντήθηκε με τον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα για να συζητήσει αυτό το ζήτημα.

Στην περίπτωση που κάτι προχωρήσει από αυτό το πρότζεκτ, τα συμφέροντα θα μπορούσαν να ανατραπούν και πάλι. Μέχρι να συμβεί αυτό, ωστόσο, οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις κοιτούν προς το βορρά με αξιοσημείωτη ταραχή. Έως τώρα, το Ισραήλ είχε επικεντρωθεί στο σιιτικο-αλαουιτικό άξονα του κακού, με τη σουνιτική τρομοκρατία να διηθίζεται στις γύρω περιοχές. Τώρα ένας νέος παίκτης έχει μπει στην εξίσωση, ένας ουσιαστικός, σημαντικός παίκτης, ο οποίος αλλάζει και τους κανόνες του παιχνιδιού και την ισορροπία ισχύος. Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν γνωρίζει εάν αυτή η αλλαγή είναι για καλό ή για κακό.            

Πηγή: http://www.al-monitor.com