Ο στρατηγικός σχεδιασμός της Μόσχας

 
Όλα δείχνουν ότι η κρίση στην Ουκρανία συνιστά και επισήμως την απαρχή ενός νέου «ψυχρού» πολέμου. Η αντιπαράθεση μεταξύ των ΗΠΑ, ως παγκόσμια ηγεμονική δύναμη, και της Ρωσίας, που διεκδικεί αναβαθμισμένο ρόλο μετά την περίοδο αναδίπλωσης που ακολούθησε τη διάλυση της ΕΣΣΔ, δεν περιορίζεται στην Ουκρανία και δεν αφορά μόνον τους δύο τους. Επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα τις ισχυρότερες περιφερειακές δυνάμεις, όπως την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Κίνα, αλλά και τους συσχετισμούς σε πολλαπλές εστίες έντασης και ανταγωνισμού σε πλανητικό επίπεδο.

Για να ανασταλεί αυτή η διαδικασία βασική προϋπόθεση είναι η υποχώρηση της Ρωσίας. Που σημαίνει άρνηση από τη Μόσχα της προσάρτησης της Κριμαϊκής χερσονήσου, που μπήκε πλέον στη τελική της φάση, αλλά και άρνηση της «υποχρέωσής» της για προστασία των Ρώσων και φιλορώσων κατοίκων της ανατολικής και νότιας Ουκρανίας. Αν δεν συμβούν αυτά τότε το παιχνίδι της Ουκρανίας θα φανεί ότι το έχει κερδίσει ο Πούτιν. Κι αυτό το ενδεχόμενο είναι οδυνηρό για τον Ομπάμα και την αμερικανική εξωτερική πολιτική.

Τι πιθανότητες υπάρχουν, όμως, να υποχωρήσει τώρα η Ρωσία; Καμία! Εκτός και αν ανατραπεί ο Πούτιν, και τη θέση του πάρει κάποιος που είναι αντίθετος με την αυτοκρατορική οπτική του σημερινού προέδρου, αλλά και της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ρώσων πολιτών. Κάτι που φαντάζει, επίσης, απίθανο αυτή τη στιγμή. Μια άτακτη ρωσική υποχώρηση, με τα σημερινά δεδομένα, θα την επέβαλε μόνον η βύθιση της Ρωσίας στο χάος μετά από οικονομική κατάρρευση (ίσως σε συνδυασμό με συντονισμένες αποσχιστικές εξεγέρσεις των μουσουλμανικών λαών, κυρίως στο Βόρειο Καύκασο). Είναι ικανές οι οικονομικές κυρώσεις που θα αποφασίσει η Δύση να επιφέρουν αυτό το αποτέλεσμα; Χωρίς, ταυτόχρονα, να δημιουργηθούν σοβαρές αρνητικές επιδράσεις στις οικονομίες των δυτικών και ιδιαίτερα των ευρωπαϊκών οικονομιών; Μένει να αποδειχθεί.

Για την ώρα, πάντως, η Μόσχα φαίνεται να κινείται βάσει σχεδίου. Μετά το δημοψήφισμα της Κριμαίας, που απέδειξε ότι έχει την αποφασιστικότητα να τη κερδίσει –χωρίς μια τουφεκιά, σειρά έχουν οι ανατολικές και νότιες περιφέρειες. Ο Πούτιν «ποντάρει» στο γεγονός ότι την εξουσία στο Κίεβο την έχουν καταλάβει ακραίες πολιτικές δυνάμεις. Η δράση των ακροδεξιών προσδίδει «νομιμοποίηση» στις παρεμβάσεις του, και όπως αναμένεται, οι ομάδες αυτές θα κινηθούν με την ίδια βιαιότητα απέναντι στις απόπειρες αυτονόμησης των περιοχών των ανατολικών και νότιων περιοχών. Οι νεο-ναζιστικές εξτρεμιστικές οργανώσεις ήσαν σίγουρα κατάλληλες για την κατάληψη της εξουσίας, αλλά είναι ελάχιστα ικανές να εμπνεύσουν εμπιστοσύνη όχι μόνον στους ρωσόφωνους αλλά σε όλο το πληθυσμό και ιδιαίτερα στο μωσαϊκό των εθνοτήτων της Ουκρανίας.

Στο στρατηγικό σχεδιασμό των Ρώσων το ιδανικό σενάριο είναι σίγουρα αυτό που στοχεύει στον έλεγχο συγκεκριμένων περιφερειών: του Χάρκοβου (πληθυσμός: 2.914 εκ., Ρώσοι:  33.2%), του Λουγκάνσκ (2.546 εκ., 44,8%), του Ντονιέτσκ (4.841 εκ., 43.6%), του Ντιεπροπετρόφσκ (3,567 εκ. 24,2%), του Ζαπαρόζε (1,929 εκ., 32%) και της Οδησσού (2.469 εκ., 27,4%). Να σημειωθεί ότι σ’ αυτές τις περιοχές τα φιλορωσικά αισθήματα είναι έντονα όχι μόνον στους, εγγεγραμμένους στην απογραφή, Ρώσους αλλά και στη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού.

Η ζώνη, όμως, της ρωσικής επιρροής επεκτείνεται δυτικότερα από τη περιοχή Μπουτσάκ, στη νοτιοδυτική Ουκρανία, έως το έδαφος της Μολδαβίας. Εκεί η αυτοανακηρυγμένη Δημοκρατία της Υπερδνειστερίας (555 χιλ. κατ.) έχει ήδη ζητήσει, μετά από δημοψήφισμα το 2006, την ένωσή της με τη Ρωσία. Αλλά και ο πληθυσμός των τουρκόφωνων, χριστιανών ορθόδοξων, Γκαγκαούζων, (150 χιλ.) εκδήλωσε, σχεδόν ομόφωνα, σε δικό του δημοψήφισμα, στις 3 Φεβρουαρίου, τη διάθεσή του να ενταχθεί στην Τελωνειακή Ένωση που προωθεί η Ρωσία και όχι στην Ε.Ε. Οι εφεδρείες αυτές του Πούτιν είναι πολύτιμες σε ότι αφορά το διακύβευμα της πόλης της Οδησσού, που διαθέτει και το σημαντικότερο λιμάνι της χώρας. Χωρίς έξοδο προς τη θάλασσα, χωρίς τη βιομηχανική παραγωγή της ανατολικής Ουκρανίας και χωρίς το ρωσικό φυσικό αέριο, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι το δυτικό τμήμα της Ουκρανίας είναι καταδικασμένο σε οικονομικό μαρασμό.

Χωρίς αμφιβολία, η διχοτόμηση της Ουκρανίας, εφόσον επικρατήσει ο ρωσικός σχεδιασμός, είναι σενάριο εξαιρετικά αρνητικό για τη δύση. Ένα ανάπηρο κράτος, που θα έχει ανάγκη συνεχούς στήριξης για την επιβίωσή του, μπορεί να είναι χρήσιμο μόνο ως έδαφος για την ανάπτυξη στρατιωτικών εγκαταστάσεων και οπλικών συστημάτων του ΝΑΤΟ εγγύτερα στη Ρωσία. Για τη Μόσχα, όμως, συνεπάγεται ότι θα ελέγχει τις βόρειες και βορειοανατολικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας, θα αποκτήσει de facto τεράστια εδάφη, κατοικημένα με κατ’ εξοχήν φιλικό πληθυσμό (εκτός βεβαίως του ταταρικού πληθυσμού της Κριμαίας που μπορεί, λόγω των αντιρωσικών του αισθημάτων, να οδηγηθεί στον εξτρεμισμό), και θα αποδείξει ότι μπορεί να αψηφά τις ΗΠΑ. Το ενδεχόμενο αυτό καθιστά ήδη κάθε αντιπαράθεση Αμερικανών και Ρώσων, σε κάθε σημείο του πλανήτη όπου συγκρούονται τα συμφέροντά τους, σκληρότερη και πιο επικίνδυνη. Κι αυτό, στην Ελλάδα οφείλουμε να το λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν μας, γιατί μας αφορά άμεσα.   

Δημοσιεύθηκε στην κυπριακή εφημερίδα "Φιλελεύθερος της Κυριακής", 23 Μαρτίου 2014