Τα τουρκικά διλήμματα στη Συρία

Μπορεί να φαίνεται ότι μετά την κατάρρευση του Άσαντ, η Συρία έπεσε κάτω από την πλήρη επιρροή της Τουρκίας. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, υπάρχει ένας αριθμός παικτών των οποίων η Τουρκία θα πρέπει αναπόφευκτα να λάβει υπόψη της κατά την εφαρμογή των συριακών της σχεδίων. Ποιοι είναι αυτοί οι παίκτες και ποια συμφέροντα εξακολουθεί να έχει η Ρωσία στη Συρία;

Η Τουρκία αισθάνεται ως ο μεγάλος νικητής στη Συρία. Ο Μπασάρ αλ Άσαντ ανατράπηκε, η επιρροή του Ιράν ελαχιστοποιήθηκε και η ένοπλη αντιπολίτευση που ελέγχεται από την Άγκυρα κατέλαβε τη Δαμασκό. «Η μεγαλύτερη νίκη είναι η νίκη χωρίς αγώνα. Ενώ αυτές οι επιχειρήσεις γίνονταν στη Συρία, κανένας μεχμετζίκ (όπως αποκαλούν χαϊδευτικά τους στρατιώτες τους στην Τουρκία) δεν είχε καν αιμορραγία από τη μύτη», γράφει η Hurriyet.

Ωστόσο, τώρα προκύπτει το ερώτημα τι θα κάνει με αυτή τη νίκη; Η Τουρκία έχει ήδη διαμορφώσει το σχέδιό της για τη μεταπολεμική δομή της χώρας. Αν συγκεντρώσουμε μια σειρά από ομιλίες του Ερντογάν και του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, καταλήγουμε σε πολλά συμπεράσματα.

 

Ενιαίο κράτος ή Ομοσπονδία; 

Πρώτον, η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας. «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να διαιρεθεί ξανά η Συρία. Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να συμφωνήσουμε ότι το έδαφος της χώρας θα γίνει ξανά πεδίο σύγκρουσης», είπε ο Ερντογάν.

Και η λογική του είναι ξεκάθαρη. Ο διαμοιρασμός της Συρίας σημαίνει κάποιου είδους κρατικό καθεστώς για όλα τα μέρη της. Συμπεριλαμβανομένου του Συριακού Κουρδιστάν, το οποίο, σύμφωνα με τους Τούρκους, χρησιμοποιείται από τους Τούρκους Κούρδους (μέρος του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν-ΡΚΚ, που αναγνωρίζεται ως τρομοκρατικό στην Άγκυρα) ως βάση για επιχειρήσεις στο τουρκικό έδαφος. Λοιπόν, στο μέλλον - εάν το Συριακό Κουρδιστάν αποκτήσει ανεξαρτησία – μπορεί να γίνει ο πυρήνας για τη δημιουργία ενός μεγάλου κουρδικού κράτους.

Επομένως, δεν πρέπει να υπάρχει Συριακό Κουρδιστάν. «Είναι απαραίτητο να εξαλείψουμε το PKK στη Συρία και να μετατρέψουμε τον τρομοκρατικό διάδρομο στα σύνορά μας σε διάδρομο ασφαλείας», γράφει η Hurriyet.

Την ίδια στιγμή, η ιδέα μιας ενωμένης Συρίας υπονομεύεται από την ίδια την Τουρκία – ακριβώς ως μέρος του αγώνα κατά των Κούρδων. Οι περισσότεροι Τούρκοι πολιτικοί επιστήμονες και δημοσιογράφοι πιστεύουν ότι τα τουρκικά στρατεύματα θα πρέπει να παραμείνουν στη Συρία για να αποτρέψουν τους Κούρδους να καταλάβουν νέα συριακά εδάφη. Και χωρίς οι Τούρκοι να αποχωρήσουν από την επαρχία Ιντλίμπ, μια ενωμένη Συρία είναι αδύνατη.

Επιπλέον, ακόμα κι αν είναι ενιαίο, πιθανότατα θα είναι ομοσπονδιακό. Αλαουίτες, Δρούζοι, Χριστιανοί και οι ίδιοι Κούρδοι θα απαιτήσουν όλοι τουλάχιστον το δικαίωμα στην πολιτιστική αυτονομία. Και η Τουρκία αρχικά -ακόμα και επί Άσαντ- αντιτάχθηκε σε οποιαδήποτε ομοσπονδιακή ρύθμιση.

Η ομοσπονδία μπορεί να αποφευχθεί μόνο με την αποκατάσταση της αυταρχικής κυριαρχίας - με σοβαρή καταστολή των μειονοτήτων. Με απλά λόγια, μιλάμε για αντικατάσταση του καθεστώτος Άσαντ με το καθεστώς των φιλότουρκων ισλαμιστών. Αλλά η εφαρμογή αυτού του σχεδίου θα παρεμποδίσει την εφαρμογή του δεύτερου σημείου της συριακής ανοικοδόμησης που ανέπτυξε η Τουρκία - τη δημιουργία εκεί ενός σταθερού, αναπτυσσόμενου κράτους που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Αυτό το σημείο δεν είναι αναγκαίο για χάρη της ίδιας της δημοκρατίας. Η Άγκυρα ενδιαφέρεται να διασφαλίσει ότι τα τρία εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες που βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε τουρκικό έδαφος (των οποίων η συντήρηση κοστίζει δισεκατομμύρια δολάρια) θα επιστρέψουν στα σπίτια τους.

«Η εκκαθάριση της Συρίας από τρομοκρατικά στοιχεία εντός της εδαφικής και δημογραφικής της ακεραιότητας και η διασφάλιση της ασφαλούς, εθελοντικής και αξιοπρεπούς επιστροφής των Σύριων προσφύγων στη χώρα τους ήταν μεταξύ των κορυφαίων προτεραιοτήτων της Τουρκίας στη Συρία», γράφει ο καθηγητής Talha Kese της Τουρκικής Εθνικής Ακαδημίας Πληροφοριών.

Επιπλέον, ορισμένοι Τούρκοι πολιτικοί τάσσονται υπέρ της επιστροφής στη Συρία των 238 χιλιάδων προσφύγων που κατάφεραν να αποκτήσουν τουρκικά διαβατήρια. Αν υπάρξει αστάθεια στο έδαφος της Συρίας, αν αρχίσουν εκεί σφαγές στο πλαίσιο της συνέχισης του εμφυλίου, τότε όχι μόνο δεν θα επιστρέψει κανείς, αλλά ο ίδιος αριθμός θα προστεθεί στα σημερινά τρία εκατομμύρια.

 

Τουρκία- Ευρώπη

Πώς ταιριάζουν τα σχέδια της Τουρκίας με τα συμφέροντα άλλων μεγάλων δυνάμεων που είναι παρούσες στην περιοχή; Ναι, ο επικεφαλής του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών λέει ότι όλα ήταν συμφωνημένα, όλοι το στήριξαν το σχέδιο. Ωστόσο, στην πραγματικότητα δεν είναι όλα τόσο απλά.

Το ευκολότερος πεδίο είναι, ίσως, με την Ευρώπη. Η Άγκυρα έχει ήδη εκφράσει την επιθυμία της να συνεργαστεί με τις Βρυξέλλες. «Η συνεργασία με τις χώρες της ΕΕ είναι απαραίτητη στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας, στην ανοικοδόμηση της Συρίας και στη μεταρρύθμιση των υπαρχόντων θεσμών», είπε ο Ερντογάν. Με απλά λόγια, θέλει να πάρει χρήματα από τους Ευρωπαίους για να εξασφαλίσει την επιστροφή των προσφύγων στη Συρία. Ο Ερντογάν θα συζητήσει αυτό το θέμα με την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν - και, πιθανότατα, η Ευρώπη θα δώσει κάποια χρήματα. Πράγματι, στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης, της πολιτικής αναταραχής και της σύγκρουσης με τη Ρωσία, το τελευταίο πράγμα που χρειάζονται οι Βρυξέλλες είναι η Άγκυρα να ανακατευθύνει τις ροές μεταναστών στον Παλαιό Κόσμο.

 

Τουρκία-ΗΠΑ-Ισραήλ

Είναι πιο δύσκολο με τους Αμερικανούς. Αν τα κουρδικά στρατεύματα είναι τρομοκράτες για τον Ερντογάν, τότε για τις Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν προπύργιο στη Συρία. Ένα εργαλείο με το οποίο μπορούν να ελέγξουν την κατάσταση τόσο στη Συρία όσο και στο γειτονικό Ιράκ. Και επιπλέον, σύμφωνα με τη γνώμη πολλών ειδικών, με τη βοήθεια των Κούρδων η Συρία μπορεί να διαλυθεί περαιτέρω.

«Το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θέλουν σταθερότητα στη Συρία για το προβλέψιμο διάστημα. Προσπαθούν να δημιουργήσουν ελεγχόμενο χάος για να λύσουν το πρόβλημα του Λιβάνου και της Παλαιστίνης υπέρ του Ισραήλ», γράφει ο απόστρατος Τούρκος ναύαρχος Türker Ertürk. Αλλά η Τουρκία δεν χρειάζεται χάος που δεν ελέγχεται από αυτήν. «Είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας να εξαλείψει ξένες δυνάμεις που προσπαθούν να ασκήσουν καταστροφική επιρροή στη Συρία», γράφει ο καθηγητής Talha Kese της Τουρκικής Εθνικής Ακαδημίας Πληροφοριών. Το μόνο ερώτημα είναι πώς να διώξει τους Αμερικανούς;

 

Τουρκία-Αραβικές χώρες

Δεν μπορεί να διώξει ούτε τους Άραβες. Πρέπει να διαπραγματευτεί μαζί τους. «Οι αραβικές χώρες, ως επί το πλείστον, ήταν επιφυλακτικές για τα γεγονότα στη Συρία. Ναι, πολλοί από αυτούς συμμετείχαν στην απόπειρα ανατροπής του προέδρου Μπασάρ Άσαντ την προηγούμενη φορά, μαζί με τους Αμερικανούς και τους Τούρκους. Αλλά μετά την αποτυχία αυτών των σχεδίων, ορισμένα αραβικά κράτη εξομάλυναν τις σχέσεις με τη Συρία. Και τώρα οι Άραβες ανησυχούν από τη δραστηριότητα της Τουρκίας. Ανεξάρτητα από το πόσο εκτείνονται τα σχέδια της Άγκυρας, αυτό τους κάνει ήδη να ανησυχούν», εξηγεί η διεθνής πολιτικός επιστήμονας και εμπειρογνώμονας του RIAC Elena Suponina στην εφημερίδα VZGLYAD.

Ακόμη και πριν από την ήττα του Άσαντ, οι Άραβες ανησυχούσαν πολύ για τη δραστηριότητα της Τουρκίας τόσο στη Συρία (στην Ιντλίμπ) όσο και στον Περσικό Κόλπο (αμυντικές συμφωνίες με το ίδιο Κατάρ). Όλοι γνωρίζουν ιστορία και θυμούνται πώς υπέφερε η περιοχή κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας - και πιστεύουν ότι ο Ερντογάν θέλει να αποκαταστήσει αυτήν την κυριαρχία.

Επιπλέον, στους Άραβες δεν αρέσει η ιδεολογία των νέων ηγετών της Συρίας. «Οι ομάδες που ήρθαν στην εξουσία στη Συρία δεν ήταν ακριβώς αυτές που ταίριαζαν στα περισσότερα αραβικά κράτη. Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία και μια σειρά από άλλες χώρες του Κόλπου, ο ριζοσπαστικός ισλαμισμός αντιμετωπίζεται πλέον με κάποια επιφυλακτικότητα. Ως εκ τούτου, οι Άραβες έχουν λάβει στάση αναμονής και παρακολουθούν τις εξελίξεις», συνεχίζει η Έλενα Σουπονίνα.

 

Τουρκία-Ρωσία

Όσο για τη Ρωσία, είναι πολύ πιθανό ο Ερντογάν να έρθει σε συμφωνία μαζί της. Η Μόσχα ενδιαφέρεται για τρία πράγματα.

Πρώτον, τη διατήρηση και την ασφάλεια των βάσεων στη Λαττάκεια και στην Ταρτούς, χωρίς τις οποίες θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να εργαστεί κανείς στην Αφρική. Οι μαχητές που ελέγχονται από την Τουρκία μπορούν να την παρέχουν - οι βάσεις δεν τους εμποδίζουν με κανέναν τρόπο και ίσως γίνουν και πηγή κερδών (πράγμα εξαιρετικά σημαντικό στη φτωχή Συρία).

Δεύτερον, την εξάλειψη εκείνων των τρομοκρατών που ήρθαν από τη Ρωσία και την Κεντρική Ασία και θέλουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους - φυσικά, για να πραγματοποιήσουν τρομοκρατικές δραστηριότητες. Εδώ, επίσης, μπορεί κανείς να βρει κατανόηση από τις νέες αρχές στη Δαμασκό - δεν χρειάζονται πραγματικά αυτούς τους μισθοφόρους, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη τις περιορισμένες χρηματοδοτικές δυνατότητες στη Συρία. Οι τρομοκράτες κατανοούν ότι για να κυβερνήσουν με επιτυχία το κράτος πρέπει να εγκαταλείψουν τις ιδέες του παγκόσμιου τζιχάντ - διαφορετικά θα καταστραφούν όλοι από τους πιθανούς στόχους αυτής της τζιχάντ.

Τέλος, τρίτον, είναι η διασφάλιση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, ιδιαίτερα των χριστιανών. Και εδώ, φυσικά, είναι πιο περίπλοκο - πολλοί ισλαμιστές βλέπουν τους χριστιανούς ως νόμιμο στόχο. Και αν υπήρχαν 1.200 χριστιανοί στην Ιντλίμπ πριν από την άφιξή τους, τώρα, σύμφωνα με ορισμένες πηγές, έχει απομείνει μόνο μια εκπρόσωπος- μια 76χρονη γυναίκα. Είναι πιθανό ότι αντικείμενο συμφωνιών θα είναι ο εκτοπισμός αυτών των χριστιανών σε χριστιανικές χώρες. Συμπεριλαμβανομένης της ίδιας Ρωσίας. Άλλωστε, η Ρωσία είναι πλέον ο υπερασπιστής των συντηρητικών αξιών. Συμπεριλαμβανομένων των χριστιανικών.

 

 

Κείμενο: Gevorg Mirzayan, Αναπληρωτής Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο

 

Πηγή: https://vz.ru/world/2024/12/13/1303120.html