Russian and Soviet National Policy and Greek population in Donetsk

Greek communities in Azov area, nowadays region of Donetsk in South Ukraine, were established by Greek settlers, coming from Crimean peninsula. In 1778, six years before Catherine the Great finally took Crimea from the Ottoman Empire, 18,000 Crimean Greeks, along with other Christians, mostly Armenians, living under Tatar rule, successfully petitioned the empress for permission[2] to move to Russia and emigrated to the shores of the sea of Azov, where they founded the city of Mariupol and several villages. At the same time the migrants obtained administrative and religious autonomy.[3] The decision for migration of Greeks from Crimea was part of a colonization plan of the newly conquered lands of Novorossia (South Ukraine) at the end of 18th century[4], led by Prince Grigory Potemkin, who was granted absolute rule over the area by Catherine the Great.  In addition, the exodus of all Christians (Greeks, Armenians, Vlachs, and Georgians) from Crimea helped Russia to annex the Crimean Khanate five years later, in 1783[5].

Speaking of Greeks of Mariupol we have to bear in mind that this term unites the two following entities: the Roomies (Rumaioi), whose language is divided into five dialects referred to the Greek, and the Aurums (Urum), who speak four dialects of the Tartaric language.[6] They both call themselves Greeks, mainly because of their confessional adherence to Orthodoxy, as the religion confession, since the 13^th century, was the dominant criterion that had separated this part of population from the Muslim majority, in the Tartar Khanate. Moreover, in Crimea as supreme leader of Christians was recognized the Patriarch, who was designated Roum millet-bashi. Roum millet included all Orthodox Christians under Ottoman rule, regardless of their nationality in the modern sense.[7]

Προσεγγίσεις και ερμηνείες του «εθνικού ζητήματος» στο έργο των Κ. Μαρξ και Φ. Ένγκελς

Επανάσταση και καταστολή στην Ευρώπη το 1848

Παρά την περιβόητη φράση, στο «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», ότι «οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα», στο ογκώδες έργο των Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς το «εθνικό ζήτημα» δεν αναλύεται μέσα από το ίδιο, αφοριστικό, πρίσμα. Η προσέγγισή τους ποικίλει, ανάλογα με την κάθε φορά απόπειρα ερμηνείας των σύγχρονών τους γεγονότων. Αναντίρρητα, ωστόσο, αυτή πάντα εξαρτάται και αξιολογείται σε σχέση με τη σταθερά της πολιτικής τους σκέψης, την αναγκαιότητα, δηλαδή, της εργατικής επανάστασης ως ιστορικής νομοτέλειας.[1] Εν τέλει, όμως, η έλλειψη μιας συμπαγούς θεωρίας για το έθνος και τα εθνικά κινήματα θα επιτρέψει θεαματικές αποκλίσεις στο ζήτημα αυτό, από τους επιγόνους του μαρξισμού. Οι τάσεις στα μαρξογενή κόμματα και ομάδες θα εκδηλωθούν με μια πολυμορφία που απλώνεται από τους πλέον αυθεντικούς αρνητές της όποιας πατριωτικής συνείδησης έως τον σοσιαλ-σωβινισμό αλλά και τα μαρξιστικά εθνο-απελευθερωτικά κινήματα. Για τα τελευταία, βέβαια, η επιτυχή σύζευξη που επετεύχθη στα κινήματα της περιφέρειας, και τα οποία επηρέασαν το παγκόσμιο ιστορικό γίγνεσθαι κατά τον 20ό αιώνα, πρέπει να αναγνωρισθεί ο καθοριστικός ρόλος του Λένιν.

Ανιχνεύοντας τις επιρροές που συνέτειναν στη διατύπωση περί απάτριδος προλεταριάτου στο «Μανιφέστο», παραθέτουμε τρεις τις οποίες θεωρούμε ως πλέον σημαντικές.   

α. Η προσωπική σχέση του Μαρξ με την εβραϊκή εθνότητα. Η αποστροφή του ότι «η χιμαιρική εθνικότητα του εβραίου είναι η εθνικότητα του εμπόρου, γενικά του χρηματανθρώπου»[2] είναι αποκαλυπτική των αισθημάτων του. Ταυτοχρόνως, όμως, το μεσσιανικό του όραμα για την κομμουνιστική κοινωνία που θα ακολουθήσει την επικείμενη επανάσταση, πηγάζει πρωτίστως από την εβραϊκή παράδοση.[3]

β. Το κίνημα για τη γερμανική ενοποίηση, το οποίο βρισκόταν τότε στη κορύφωσή του. Αν και οι δύο νεαροί επαναστάτες αγωνίστηκαν εναντίον των πριγκίπων, ο Μαρξ θα καταγγείλει στη «Γερμανική Ιδεολογία» τον εθνικισμό ως επινόηση της αστικής τάξης με σκοπό την εμφάνιση των ταξικών της συμφερόντων ταυτόσημα με τα συμφέροντα του συνόλου της κοινωνίας. Θεωρεί, ωστόσο, ότι «η μεγάλη βιομηχανία δημιούργησε μια τάξη, που σε όλα τα έθνη έχει τα ίδια συμφέροντα και που γι’ αυτήν η εθνικότητα έχει ήδη πεθάνει»[4].

γ. Η άμεση εμπειρία από τη τραγική θέση, που είχε περιέλθει η εργατική τάξη στα χρόνια της βιομηχανικής επανάστασης. Οι εργάτες, ιδιαίτερα στην πλέον αναπτυγμένη Αγγλία, υφίσταντο ανελέητη εκμετάλλευση. Ο Ένγκελς, το 1845, στη μελέτη του με τίτλο «Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία», καταγγέλλει τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης, ως «κοινωνικό φόνο»[5], και το κράτος, που το θεωρεί ως όργανο των κεφαλαιοκρατών και συνεργό στην εκμετάλλευση των εργατών. Ποια, λοιπόν, πατρίδα θα μπορούσαν να είχαν οι «κολασμένοι» των ανθρακωρυχείων, ή οι ρακένδυτοι ήρωες του Ντίκενς; Έτσι «η σύγχρονη βιομηχανική εργασία, η σύγχρονη υποδούλωση στο κεφάλαιο, που είναι ίδια στην Αγγλία και στη Γαλλία, στην Αμερική και στη Γερμανία, αφαίρεσε από τον προλετάριο κάθε εθνικό χαρακτήρα»[6].

Ιδεολογικές προκλήσεις της ρωσικής πολιτικής

Η νέα περίοδος της αμερικανικο-ρωσικής αντιπαράθεσης προκαλείται, αναμφίβολα, από γεω-στρατηγικές και οικονομικές αποκλίσεις συμφερόντων. Άλλωστε, ουδέποτε οι ΗΠΑ παραιτήθηκαν από την διαπλάτυνση και εμβάθυνση της παγκόσμιας ηγεμονίας τους. Τούτο συνεπάγεται την αναπόφευκτη σύγκρουσή τους με όλους τους δυναμικούς και μη ελεγχόμενους πόλους του παγκόσμιου συστήματος. Και ο σημαντικότερος από αυτούς, για μια σειρά λόγους, είναι η Ρωσική Ομοσπονδία. Κάθε αντιπαλότητα, όμως, ενέχει απαραίτητα και ιδεολογική διάσταση, που δεν είναι δευτερεύουσας σημασίας. Το αντίθετο.

Ο ψυχρός πόλεμος του περασμένου αιώνα διεξήχθη με τους όρους της ιδεολογικής τιτανομαχίας μεταξύ του αγγλοσαξονικού φιλελευθερισμού και του ρωσικού κομμουνισμού. Έτσι, η επιβολή της επιρροής του ενός από τους δύο παγκόσμιους ηγεμόνες επί μιας κρατικής οντότητας καθόριζε, ταυτόχρονα, την οικονομική της δομή, το πολιτικό της σύστημα, το γεωπολιτικό της προσανατολισμό.

Η κομμουνιστική κοσμοαντίληψη, μετά από την ανάδειξή της σε κρατική ιδεολογία στη Ρωσία -με όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που της προσέδωσε αυτή η ιστορική μείξη- εξαπλώθηκε ραγδαία. Στην πραγματικότητα, βέβαια, αν κι ο κομμουνισμός αποτέλεσε γέννημα της καπιταλιστικής Δύσης, η μέγιστη αποδοχή του θα καταγραφεί στην «Περιφέρεια». Εκκινώντας από την πολύ-εθνική και πολυ-θρησκευτική σοβιετική επικράτεια, θα γονιμοποιηθεί από τα εθνικά κινήματα των «λαών της Ανατολής». Εν τέλει, θα ταυτιστεί, σε όλες τις ηπείρους, με το διαρκή αντι-αποικιακό αγώνα ενάντια στις δυτικές δυνάμεις. Η εξέλιξη αυτή στάθηκε το ισχυρότερο εργαλείο της διεθνούς επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης στον ανταγωνισμό της με τη Δύση.

Το διαιρεμένο Ισλάμ

Ένα επίκαιρο κείμενο, δημοσιευμένο το 2002 

ΤΟ ΣΙΙΤΙΚΟ ΙΣΛΑΜ

Ασφαλώς, ο μέγιστος φόβος για τους επιτελείς της Ουάσιγκτον όταν αποφάσιζαν να κηρύξουν τον πόλεμο εναντίον των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν ήταν η δημιουργία ενός αντιδυτικού συνασπισμού των ισλαμικών κρατών. Συνασπισμός που θα μπορούσε, δυνητικά, να συμπεριλάβει 1 δισεκατομμύριο μουσουλμάνους, σε ένα τόξο που διαπερνά την υδρόγειο από τον Ατλαντικό έως τον Ειρηνικό ωκεανό.

Το σενάριο αυτό δεν πραγματοποιήθηκε, έτσι οι ΗΠΑ, πιο σίγουρες, παραμέρισαν τις όποιες υποσχέσεις για παραχωρήσεις, που με διαρροές στον Τύπο άφηναν να εννοηθεί ότι θα κάνουν απέναντι σε αιτήματα του μουσουλμανικού κόσμου, με κυριότερο αυτό της αναγνώρισης ανεξαρτήτου παλαιστινιακού κράτους.

Ποια είναι όμως τα αίτια της αδυναμίας, τουλάχιστον μέχρι τώρα, δημιουργίας κοινού μετώπου από τα μουσουλμανικά κράτη αλλά και τους λαούς τους; Θα διακινδυνεύσουμε κάποιες εξηγήσεις βασισμένες στην πολιτική πραγματικότητα αλλά και στο ιστορικό υπόβαθρο που γεννά τις συγκεκριμένες μορφές πολιτικής δράσης αλλά και θρησκευτικής στάσης.

Грецькі громади м. Маріуполя в 20-30 роки господарский і культурний розвиток*

Грецьке население мало свій неповторний історичний шлях розвитку в Україні. Його історичний огляд подано в нижченаведеному матеріалі.

Однією з багатіх національностей, що проживають в Україні, є Греки. Перші поселенці, що оселились в VIII ст. до Р.Х. в Криму та Причорномор’’ї, змогли спорудити там великі міста і селища, де спостерігалась дивна гармонія відносин з іншими народами. Важливими моментами такого тісного духовного зв’’язку було хрещення князя Володомира грецькими священиками в Криму, одруження його з сестрою Візантійських імператорів, а потім - прийняття всіма жителями Киівськоі Русі християнськоі віри (988 р.)На протязі багатьох віків, коли Греція була поневолена Отаманською Імперією, багато греків знайли щиру гостинність в містах і селах України.